1.- Pentsiodunak deitutako manifestazio Bilbon, abuztuaren 23an
Hotza, beroa edo euria egin, pentsiodunok urte osoan kontzentratzen eta mobilizatzen jarraitzen dugu, 2018ko urtarrilaren 15etik egiten ari garen bezala. Abuztuaren 23an, Bilboko kaleak zeharkatuko ditugu berriro. Eguerdiko 12etan abiatuko gara Moyua Plazatik eta Areatzan amaituko dugu. Gure aldarrikapen nagusiak jasotzen dituen kartel bat argitaratu da: murrizketarik ez, pentsio publiko duin eta nahikoak, gutxieneko pentsioa: 1.080 eurokoa, genero-arrakalarekin amaitzea. Kalitatezko osasun-zerbitzuak eta zerbitzu publikoak. Zaintza duinak. Lanbide arteko Gutxieneko Soldata 1.200 eurokoa… Eta megafonia duten autoen ibilbideak egingo dituzte kaleetan zehar manifestazioaren berri emateko.
Bilbo inguruko herrietako pentsiodun guztiak gonbidatuta daude bertan parte hartzera. Guztioi eragiten diguten oinarrizko eskaerak defendatzeko interesa duten herritar guztiek bezala.
2.- Tubacexeko langileek erresistentzia-kutxa mantendu behar dute
Tubacexen 183 egun daramatzate greban, eta grebarekin jarraitzen dute; izan ere, zuzendaritzak uko egiten dio kaleratzeak eragozteko alternatibak negoziatzeari, eta probokazioari eusten dio, esanez “inola ere” ez duela erretiratuko Auzitegi Gorenean jarritako errekurtsoa eta Euskal Autonomia Erkidegoko Justizia Auzitegi Nagusiak Laudioko eta Amurrioko lantegietan kaleratutako enplegu-erregulazioko espedienteen aurka ebatzitakoa.
Enpresaren asmoa da langileak ahultzea, itomen ekonomikoaren bidez. Gaizki pasatzen ari dira, eta erresistentzia-kutxan laguntzak eta diru-sarrerak izateko premia larria dute. Ezin dugu Aiaraldeko populazio solidarioaren esku bakarrik utzi laguntza hori. Ahal duenak eta nahi duenak elkartasuna adierazi beharko luke: horretara animatzen dugu. Hau da erresistentzia-kutxako banku zenbakia ES31 3008 0214 16 44 1753 5921.
3.- Hego Euskal Herriko egoitzetako kutsatzeak eta heriotzak
Bost hilabete hildakorik gabe eta kutsatze oso baxuekin igaro ondoren, pandemiaren bosgarren olatuak batez ere gazteei eragin die, baina bere arrastoa utzi du 180 positibo ingururekin eta Hego Euskal Herriko egoitzetan hildako adineko pertsona batzuekin. Bere tamaina txikia da pandemiaren lehen faseetan ezagututakoaren aldean, bi txertoak jaso zituelako. Egoiliarrei eta sektore ahulenei arreta berezia eskaintzen jarraitu behar da. Era berean, dozenaka langile daude kutsatuta (Bizkaian 44 baino ez), eta kritikak izan dira covid-19aren aurkako kontrolak lasaitu direlako, eta langile askok adierazi dute PCR probak behar baino denbora gehiago luzatzen direla, astiro doazela.
Bestalde, lehen mailako arretako zentroetan eta mediku-kontsultategietan medikuek dituzten gabeziengatiko kexa orokorrek gora egin dute udan, arreta-ordutegiak murriztu direlako eta kontsultategiak utzi direlako. Hori gehiago nabaritu da turista asko biltzen diren herri txiki eta ertainetan. Busturialdean eta Lea Artibain (Bizkaia) salaketa kanpainak egiten ari dira kartelak, orriak eta beste ekimen batzuekin. Joan den larunbatean, abuztuaren 6an, 100 auto-karabana luze bat abiatu zen Mendexako plazatik, eta Lekeition amaitu zen, euskarazko “Mediku kontsulta herrian behar dugu” eskariarekin. Pentsiodunen mugimenduak ekimen horien alde egiten du.
4.- Sukurtsalen eta kutxazainen itxiera. Zerbitzu-egunen eta -orduen murrizketa
Duela zenbait hilabete, pentsiodunen mugimendua banketxeen aurrean mobilizatu ginen, haien zuzendaritzei gutunak eman genizkien, eta haietako batzuekin elkarrizketak ere izan genituen konponbideak exijituz arazo hauen aurrean: sukurtsalen itxierak, plantillak eta aurrez aurreko arreta murrizketak, on-line bidezko edozein banku-eragiketaren betebehar gero eta handiagotzea, komisioen kobrantza handiaren eta abarren aurrean, eta horrek guztiak zailtasunak eta arazoak eragiten zizkien herritarrei eta, bereziki, adineko pertsonoi eta pentsiodunoi.
Erantzun egokiak eman beharrean, arazoa areagotu egin da: sukurtsalak ez ezik, kutxazain automatikoak ixten jarraitu dute herri txiki askotan eta hiriburuetako auzo periferikoetan. EAEn 60 udalerri edo herri txiki inguru, eta Nafarroan 100 baino gehiago sukurtsalik eta kutxazainik gabe geratu dira, eta, ondorioz, herritarrek 5 kilometrorainoko joan-etorria egin behar izaten dute, edozein banku-eragiketa egin ahal izateko. Egoera horrek hiriburuetako auzo periferikoak ere hartzen ditu, hala nola Abetxuko Gasteizen eta Abusu-La Peña Bilbon. Hori dela eta, haserre handia sortzen ari da, batez ere zuzenean erasandako herrietan, eta salaketa asko jarri dira. Abetxuko auzoan kontzentrazioak ere egin dituzte. Pentsiodunen mugimenduak salaketa-kartel bat argitaratu du berriro, eta zer ekimen berri hartu aztertzen ari gara.
5.- 40 urte edo gehiago kotizatuta dituzten erretiro aurreratuak “despenalizatzeari” buruzko “Escrivá txostena” (i)
Txosten honi bi kapitulutan helduko diogu, hari buruz egiten ditugun kritikak zehatzago baloratzeko.
Escrivá Gizarte Segurantzako ministroak 40 urte edo gehiagoko kotizazioa duten erretiro aurreratuen “despenalizazioari” buruzko dokumentu bat eman dio Toledoko Itunaren Batzorde parlamentarioari. Irailean baloratuko dute batzorde horretako indar politikoek.
Ematen dituen azalpenak, aurkezten dituen estatistikak eta aipatzen dituen ondorioak partzialak dira, eta ez dute zorroztasun ekonomiko eta kontzeptualik. Erretiro aurreratuaren koefiziente murriztaileak eta proposatzen dituen murrizketa berriak justifikatzeko egindako txostena da.
Sistemaren jasangarritasunerako proposamen bakarra, oraindik ere, lan-bizitza luzatzea da, eta, horrekin batera, erretiroa hartzeko legezko adin efektiboa handitzea, bizi-itxaropenaren kontzeptua txertatzea pentsioaren kalkuluan, “Belaunaldien arteko ekitate-faktore” berri-zaharrarekin, eta gastuak murriztea, edozein erretiro aurreratu zigortzeko.
Escrivaren ustez, kontua gastuak murriztea baino ez da, eta kontzienteki ahazten da aberastasuna eta lana modu bidezkoan banatzeko neurri zehatzak eta eraginkorrak proposatzea eta hartzea; kalitatezko enpleguak eta soldata duinak bultzatzea; lan-denbora murriztea eta banatzea; botere ekonomiko eta dirudun handiei eragiten dien zerga-erreforma egitea, soldatapeko gehienen bizkar egin beharrean…
Txostenak, aurkeztutako kalkuluak, 40 urte edo gehiagoko kotizazioarekin erretiro aurreratua hartu duten pertsona guztien eta etorkizunean “teorikoki” kotizatu ahal izan zutenen kostuan oinarritutako penalizazioak justifikatzeko baino ez ditu egiten. Bere datu eta kalkuluen arabera, zigorrak kentzeak urtean 2.745 milioi euroko gastua eragingo luke 2021ean, eta kolektibo horri bere bizi-itxaropenaren arabera eutsiz gero, gastu hori askoz handiagoa izango litzateke.
Erretiro aurreratuen batez besteko pentsioa arrunta baino handiagoa da, eta hori ez da bidezkoa
Ez ditu bereizten benetan borondatezkoak diren erretiro aurreratuak eta derrigorrezkoak. Ezta kolektibo horren pentsioen artean dauden alde ikaragarrietan ere. Horrekin egin nahi duen gauza bakarra pentsiodunen artean nahasmena eta zatiketa sortzea da, “Ez baita bidezkoa erretiroa ohiko erretiroak baino lehenago eta pentsio handiagorekin hartzea”.
Erretiro aurreratu gehienak derrigorrezkoak izan ziren eta dira. Pertsona horiek, adinagatik eta beste arrazoi batzuengatik, ezin zuten lanean jarraitu, eta zigor oso gogorrak izatera kondenatuta zeuden bizitzarako, zegozkien pentsioak baino askoz ere txikiagoak izanik, horietako asko, gainera, 40 urte edo gehiagoko kotizazioarekin.
Bestalde, 40 urteko kotizazioarekin eta pentsioaren %100arekin erretiratzeak ekarriko lituzkeen kostuak proiektatzen dituenean, kontzienteki alde batera uzten ditu belaunaldi berriek izango dituzten zailtasunak; izan ere, adin gehiagoarekin hasten dira lanean, eta gaur egun pairatzen duten behin-behinekotasunarekin eta langabeziarekin jarraituz gero, nekez metatuko dute 40 urteko kotizazioa. Eta ez dezagun ezer esan 44 urteko kotizaziora iritsi behar badute %100erako; horren berri ematen da, Europako beste herrialderen baten adibidea erreferentziatzat hartuta, beste elementu batzuk kontuan hartu gabe.
Demagogia egiten du eta gezurretan ari da kontuekin
Escrivak demagogia egiten du eta gezurra ere esaten du besterik gabe esaten duenean ez dela bidezkoa lehenago erretiratzea eta pentsioetan gehiago gastatzea kotizatutakoa baino. 80ko hamarkadatik aurrera, industria- eta ekonomia-krisien ondoren, nahitaezko erretiro aurreratuen gorakada handia egon zen, gerora luzatu direnak, baina eskala txikiagoan, gaur egunera arte. Enpresa pribatu askotan ez zuten kalte-ordainik jaso, 61 urterekin erretiratu ziren behin betiko, eta, ordutik, pentsioaren %32rainoko zigorra jaso dute.
Pertsona erretiratuen elkarte batzuek urte askotan zehar saiatu dira, gutxienez 40 urterekin kotizatuta, 65 urterekin erretiro arrunta hartzeko legezko adinetik aurrera –orain 66 urterekin eta hilabete batzuekin da, eta 2027an 67 urterekin– pentsioa zigorrik gabe izateko. Promesa asko egin arren, ez diete inoiz kasurik egin. Escrivá kotizaziotzat eman zutenaren eta jaso zutenaren edo jasoko duten pentsioaren arteko kontuak egiten ahaleginduko balitz, egiaztatuko luke eman zutena baino dezente gutxiago gastatu zutela edo gastatuko dutela.
Beste horrenbeste gertatuko da bi urte lehenago erretiro aurreratua hartzen dutenekin, bai borondatez bai behartuta, Gobernuak CEOE-Cepyme eta CCOO eta UGT sindikatuekin sinatu berri dituen akordioen arabera. Akordioak dio, adibidez, 41 urte eta 6 hilabete baino gehiagoko eta 44 urte eta 6 hilabete baino gutxiagoko kotizazioak dituztenek %19ko zigorra izango dute bizi den bitartean. Eta 44 urte eta sei hilabete baino gehiago kotizatu dutenek %13ko zigorra izango dute. Hemen ere, Escrivak eta CCOO eta UGT sindikatuek kontuak egiten badituzte, egiaztatuko dute pertsona horiek, batez beste, erretiroa hartu eta 20 urtera bizi badira, kotizazioetan eman zutena baino dezente gutxiago jasoko dutela pentsioetan.
Beste kasu bat. Ba al du zentzurik edo justifikaziorik bi urte lehenago erretiratutako pertsona batek, 40 urte edo gehiago kotizatu ondoren, bere bizitza osoan hain zigor handia izateak, alderatzen badugu orain 36 urte kotizatu duenarekin, 2027an 37, eta pentsioaren %100 jasotzeko eskubidea duenarekin?
6.- Kutxabank eta Zegona Euskaltelen gaineko mugikor Gehieneko EPArekin forratu dira
Euskaltel 1995ean sortu zen erakunde publiko gisa, Lakuako Gobernuaren eta BBK, Kutxa eta Vital aurrezki-kutxen (orain Kutxabank osatzen dute) partaidetzarekin, telekomunikazio-sare hasiberria telefonia finkotik harago garatzeko, mugikorra, Internet eta kable bidezko telebista zabalduz.
Handik denbora batera, Gasteizko gobernuak bere partaidetza murriztu zuen eta Zegona funts britainiarra sartu zen. Eta hainbat urtez, Euskaltel oihartzun publizitario garrantzitsua izan zen bai Euskal Herrian, bai nazioartean, sigla horiek jantzi zituen euskal txirrindulari taldearen bitartez.
Orain, Kaixo Telecom S.A.U.k Euskaltelen kapital sozialaren % 100ari buruz egindako Eskuraketa Eskaintza Publikoarekin (OPA), eta Estatuko balore-merkatuaren arautzaileak baliozkotuta, Euskaltel talde horren esku geratu da erabat. Kaixo Telecom, egoitza soziala Donostian duena, Maás Móvil Ibercomek sortutako elkartea da, eta Gipuzkoako hiriburuan sortu zen 1997an, baina orain Alcobendasen (Madril) dago, Euskaltelen integrazioa gauzatzeko.
Salerosketa honekin, Zegona funts britainiarrak 421 milioi euro jasoko ditu, Kutxabankek 390 milioi eta March bankaren inbertsio sozietateak, 216 milioi. Jakina, Kutxabankeko zuzendari nagusiek ere porrot egingo dute, besteak beste, Xabier Iturbe Kutxabankeko presidenteorde eta kontseiluko presidenteak. Horiek guztiak 27 milioi euro banatuko dituzte, eta horiei azken urteetan kobratutako milioiak gehitu behar zaizkie.
Mugikor gehiagok Euskaltel marka bost urtez Euskal Herrian mantentzeko konpromisoa hartu du. Gero?… Hasteko, Agile Content telebista kateari saldu dio 32 milioi euroren truke.
Gasteizko Gobernuak, EAJ buru dela, ahoa bete hortz utzi du, EAEn kokatutako eta egoitza soziala bertan duten proiektu estrategikoak bultzatzeko duen politika nabarmenduz, eta berriro ere argi eta garbi erakusten du axola zaion gauza bakarra korporazio ekonomiko handien eta haien lagunen interesak. Inolako kezkarik gabe utzi du Euskaltel bezalako telekomunikazio talde garrantzitsu bat, diru publikoz sustatua, orain Euskadin eserlekurik eta kontrolik ez duen Más Móvil-aren esku pribatuetara pasatzea. Eta zalantzarik egon ez dadin, hor dago Kutxabank ere, Lakuak hain txalotua, non bere euskal nortasunaz eta gure herriarekiko interesaz erreklamatzen baita, baina erantzukizun guztia alde batera uzten du milioi pilo bat eskuratzeko. Are gehiago, kudeatzaile berriek negozio lerro berriak iragarri dituzte, besteak beste, Telemedikuntza. Hau da, beste esparru bateko negozio pribatua Osakidetzaren kontura.
7.- Gasteizko txosnen Batzordearen saria Arabako pentsiodunei
Gasteizko jaiak ospatzea ezinezkoa zenez, txosnen Batzordeak zenbait ekimen bultzatu zituen, besteak beste, “Kalean gara” kontsignarekin manifestazio bat egin zutela, non pentsiodun talde handi batek parte hartu zuen.
Manifestazioaren amaieran, txosna batzordeak, ehunka gazteren izenean, ekimen autonomo zabaleko jaietan garatzen ari diren eta datozen urteetan bultzatzen jarraituko duten gizarte eta jai papera aldarrikatu zuen. Aldi berean, sari bat eman zieten pentsiodunen mugimenduko bi ordezkariri, eta azpimarratu zuten mugimendu horren etengabeko borroka, guztiontzako pentsio publiko eta duinak lortzeko. Ondoren, pentsiodun kide bik hartu zuen hitza, gaztelaniaz eta euskaraz, saria eskertuz. Manifestazioaren eta azken ekitaldiaren bideo polit bat zabaldu da sare sozialetan.
