Pentsiodunen mugimenduko berriak zabaltzen ditugu interesgarritzat jotzen ditugulako
1.- Bruselari aurkeztutako 9 pentsio-neurriei buruzko zehaztasunik gabe jarraitzen dugu
Joan den astearen amaieran, Pedro Sanchezen Gobernuak Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilentzia Plan izenekoa bidali zuen Bruselara, bertan baloratua izan dadin eta “ordain” gisa berreraikuntzarako aurreikusitako Europako funtsen 140.000 milioiak jasotzen hasi ahal izateko.
Plan horretan, pentsioei buruzko 9 neurri jasotzen dira, besteak beste: 1. Gizarte Segurantzaren finantzaketa-iturriak bereiztea. 2. Pentsioen erosteko ahalmenari eustea. 3. Erretiratzeko benetako adina legezko adinarekin lerrokatzea. 4. Erretiro-pentsioa kalkulatzeko kontuan hartuko den aldia, karrera profesional berrietara egokitzea. 5. Jasangarritasun-faktorea belaunaldi arteko ekitate-mekanismo batekin ordezkatzea. 6. Langile autonomoek benetako diru-sarreren arabera, Gizarte Segurantzari kotizatzeko sistema berria. 7. Pentsioen amatasun-osagarria diseinu berri baten bidez aldatzea. 8. Pentsio-sistema osagarrien erreforma eta sustapena. 9. Sistemaren gehieneko kotizazio-oinarria egokitzea.
Plan horretan argitaratutakoa irakurrita, ezinezkoa da neurri bakoitzak ondorioztatzen duenari buruzko balorazio zehatza egitea. Gizarte Segurantzako Ministerioko iturrien arabera, patronalarekin eta CCOO eta UGT sindikatuekin eztabaidatzen ari dira Elkarrizketa Sozialerako Mahaian. Baina ez batzuek, ez besteek, ez dute ezer azaltzen ezta jakinarazten zertaz ari diren eztabaidatzen. Aski da! Gardenak izan behar dute eta publiko egin behar dituzte desados edo ados dauden gai guztiak.
Orain arte, hein handi batean, neurri horiek baloratu eta epaitu behar izan ditugu errealitatearekin bat etor litezkeen filtrazioetan oinarrituz. Baina behingoz, Estatu osoko 9 milioi pentsiodunekiko errespetuagatik, argitasunez eta gardentasunez jokatzea eskatzen dugu, pentsioei buruzko neurriek nola eragiten digun zorrotz baloratu eta epaitu ahal izateko, bai pentsiodun garenoi, bai bihar edo etorkizunean pentsiodun izango direnei.
Maiatzaren 29an Euskal Herrian zein Estatuko gainerako Herrietan egingo dugun mobilizazioaren helburuetako bat gardentasun publiko hori eskatzea izango da, eta, aldi berean, pentsio publiko eta duinak bermatuko dituen pentsio-sistema publikoa aurkeztu eta exijituko da, izaera unibertsala izango duen pentsio-sistema; hau da, pertsona guztiek izango dute horretarako eskubidea, lan-merkatuaren parte izan badira edo beren bizitza eman badute gizartearentzat ezinbestekoak diren zaintza- eta beste premia batzuk asetzeko lanetan, merkatutik kanpo eta ordaindu gabeak direnak.
Herritar gehienen behar sozialak areagotu besterik egin ez duen pandemia baten eraginpean gaude. Behar horiei ez erantzuteak eta frustrazio-egoera orokortuak sortzeak, eskuindarrek eta muturreko eskuindarrek boterera hurbiltzeko asmoz aprobetxatzeko baino ez dute balio, “salbatzaile” gisa agertzen baitira, nahiz eta gero are gehiago zanpatu. Horregatik, egun gobernua osatzen duten indarrek, Madrilgo Erkidegoko hauteskundeetan gertatu denari buruz hausnartu beharko lukete.
2.- Maiatzaren 1ean, langileak, pentsiodunak, gazteak, emakume feministak… kalera atera ziren
Iaz, pandemiaren lehen boladarekin, ezin izan zen maiatzaren 1ean kalera atera. Aurten, aldiz, Covid-19a ez da hain bortitza izan, baina bai hiriburuetan, bai herri askotan, mugaketa perimetriko nabarmenak izan dira. Hala ere, sindikatu guztiek, pentsiodunek, gazteek, emakume feministek eta beste gizarte-sektore batzuek, manifestazioak egin dituzte Hego Euskal Herriko lau hiriburuetan, eta baita gehienetan LAB sindikatuak deituta hogeita hamar bat herritan ere.
Zalantzarik gabe, ez ziren pandemiaren aurreko urteetako dimentsiora iritsi. Baina milaka lagunek manifestazioa egin zuten Euskal Herri osoan zehar. Sindikatu gehienek, Hego Euskal Herri osoko enpresa-komiteetako delegatuen eta enpresa txikietako ordezkarien % 70a ordezkatzen dutenek, eta pentsio publiko eta duinen aldeko maiatzaren 29ko mobilizazioa babesten dutenek, beren diskurtsoetan mobilizazio hori aipatu zuten, baita euskal esparruko handienetako batek greba orokor baterantz jotzeko beharra ere azpimarratu zuen, eta baita gainerako sindikatuekin eta horrelako ekimenean parte hartzeko prest egon daitezkeen beste kolektibo eta gizarte-sektoreekin harremanak ezartzeko prestutasuna adierazi ere.
3.- KPIa, apirilean, % 2,2 igo da iazko hilabete berarekin alderatuta
INEk (Estatistikako Institutu Nazionala) apirilaren amaieran aurreratu duen igoera da. Hainbat “adituren” arabera, igoera horrek aldaketa gutxi izango ditu 2021. urte osoan zehar. Igoera hori, urtarrilean aurreikusitako % 0,9ko inflazio-igoera baino handiagoa dena, Pedro Sanchezen Gobernuak apirilaren 30ean Bruselara bidalitako Aurrekontuen Egonkortasunerako Planean jasota dago ere.
Hala bada, aurtengo urtarrilean pentsioen igoera % 0,9koa izan zela kontuan hartuta, datorren urtearen hasieran “ordainketa berezi” bat egin beharko litzateke, % 0,9 horren eta 2021ean KPIren igoeraren arteko aldea atzeraeraginez jaso beharko duena.
2022tik aurrera, ez da horrelako eguneratze gehiagorik egongo, baldin eta Escrivák nahi duena aplikatzen bada. Urte guztietan pentsioak modu finkoan igoko dira aurreko urteko inflazioaren arabera, salbu eta inflazio negatiboa bada –hau da, % 0tik beherakoa–, eta orduan hurrengo bi edo hiru urteetan zurrupatuko digute aurreko igoeren balio negatibo hori.
4.- BBVAren mozkinak: 1.210 milioi euro aurtengo lehen hiruhilekoan
Hala jakinarazi du bankuak berak. Aldi berean, sukurtsalak ixten ditu eta bezeroentzako zuzeneko eta aurrez aurreko arreta ahalik eta gehien mugatzen du. Caixabankek bezala, lanpostuen deuseztapen masiborako prozesua hasi du, eta sindikatuen arabera, bi talde horien artean 11.500 lanpostu izango dira, kaleratzeen, erretiro aurreratuen eta baja “boluntarioen” bidez desagertuko direnak.
Espainiako Estatuan bankuek, beren mantenu eta erreskaterako, milioika euroko laguntza publikoa jaso ondoren, beren zuzendariek eta akziodunek lortzen dituzten etekin izugarriak eskandalagarriak dira – eta gainera horretaz harrotu egiten dira–. Baina, gainera, etekin horiek are gehiago handitu nahi dituzte, dozenaka mila lanposturen deuseztapenaren bidez eta bezero gehienei, hau da, soldata ertain eta baxuak eta aurrezki txikiak dituzten herritar gehienei arreta gero eta txarragoa eskainiz. Bitartean, gobernu zentrala eta autonomikoak, baita gehiengo parlamentarioak ere, ez dira ausartzen inolako mugarik edo galgarik jartzen bankuen irabazi eta espekulazio jarduketei.
5.- Amazonek ere 6.706 milioi euroko irabaziak iragarri ditu urteko lehen hiruhilekoan
Zenbateko horrek iazko lehen hiruhilekoan izandako irabaziak hirukoiztu egiten ditu. Irabazi handi horiek lortzen ditu zerga oso baxuak ordaintzen –horrela egiten duenean– dituelako, kontuen zati handi bat zerga-paradisuetan ezkutatzen duelako eta, batez ere, langileek esplotazio basatia jasaten dutelako, horietako asko autonomo gisa aritzera behartuta baitaude.
Presio zorrotza mantentzen du langileek beren burua defendatzeko sindikatuak sustatu ez ditzaten beren enpresetan. Aurtengo apirilean, Amazonek Alabaman (AEB) duen Bassemer enpresan, langileak sindikatu bat sortzen saiatu ziren, baina ezin izan zuten; izan ere, egindako bozketa batean, enpresak justifikaziorik gabe puztu zuen boto-emaileen plantilla, presio egin zuen eta xantaia egin zien hautesle gehienei, eta horrela lortu zuen soilik 738 langilek sindikatua sortzearen aldeko botoa ematea, 1.978 langilek kontra egin zuten bitartean. Eta emaitza horrekin eta ezarritako legezko baldintzekin ezin izan zuten sindikatua sortu. Esplotazio-maila hain da handia, ezen lan egitera behartzen dituzten erritmoak izugarriak baitira, eta ezin baitute ezta komunera joan beren eginkariak egitera ere, lan egin gabeko denboratzat hartzen baita.
Hego Euskal Herrian ere badugu Amazonekin gertatzen denaren esperientzia. Adibidez, Trapagarango (Bizkaiko Meatzaldea) Babcock Wilcox enpresa zaharraren lurretan dagoen banaketa-zentro handian, zuzendaritzako kideak eta tarteko buru batzuk baino ez dira enpresako langile finkoak. Biltegietako langileak azpikontratatutako enpresek kontratatzen dituzte, eta horietako askok aldi baterako kontratuak, lan-erritmo altuak eta soldata oso baxuak edo miseriazkoak dituzte. Eta paketeriaren garraioaz eta banaketaz arduratzen direnak azpikontratatutako beste enpresa batzuetakoak dira; horietako asko autonomo gisa egitera behartuta daude, eta beren burua esplotatu behar dute diru-sarrera eskas batzuk lortu ahal izateko.
Plantilla horiek guztiek, jakina, diru-sarrera txikiak dituztenez, kotizazio txikia egin dezakete gizarte-segurantzako diru-sarrerak hobetzeko, eta, gainera, erretiroa hartzean jasoko dituzten pentsioak miseriakoak izango dira.
6.- Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduko ordezkarien topaketa
Hiru edo lau astean behin egiten ohi den bezala, ostegunean beste topaketa telematiko bat egin zen Arabako, Bizkaiko, Gipuzkoako eta Nafarroako pentsiodunen mugimenduaren ordezkarien artean.
Astelehenetako azken mobilizazioen balorazioa egin zen, besteak beste: hilaren 19an, elkarretaratzeak eta manifestazioak egin ziren Osakidetzako zentroen aurrean, txertaketa salatzeko eta eskatzeko, justifikaziorik gabe luzatzen ari baitzen 65 eta 79 urte bitarteko pertsonen txertaketa; eta hilaren 26an, banketxe eta sukurtsalen aurrean, edozein banku-eragiketa egiteko ezartzen ari diren zailtasunak salatzeko, itxaronaldi luzeak, aurrez aurreko arretarik eza eta komisioen gehiegizko kobrantza izanda. Amaitzeko, balorazio positiboa egin zen, eta ikusi zen Euskal Herriko pentsiodunen mugimenduak gogo-aldarte garrantzitsua duela eta prest dagoela mobilizazioekin jarraitzeko eta, ahal dela, indartsuago bihurtzeko, sindikatuen eta beste gizarte-kolektibo batzuen babesaren eta parte-hartzearen bidez.
Ildo horretan, sindikatuekin eta beste gizarte-kolektibo batzuekin izandako harreman guztien berri eman zen, maiatzaren 29an Hego Euskal Herriko lau herrialdeetan egingo ditugun manifestazioetan parte hartzeko konpromisoari dagokionez. Era berean, Estatuko gainerako Herrietako pentsiodunen plataformekin eta mugimenduekin izandako alde biko harreman guztien jarraipena eta balorazioa egin zen.
Egindako lanaren eta jasotako erantzunen balantzeari esker, mobilizazio garrantzitsua eta arrakastatsua espero dugu Euskal Herrian, eta baita itxaropentsua Estatuan. Hego Euskal Herrian, hilean zehar bultzatu beharreko hainbat ekimen aurreikusi dira, bereziki M-29a amaituko den astekoak, non, astean zehar, sindikatuek, gazteen, emakumeen, pentsiodunen eta beste gizarte-sektore batzuen kolektiboek protagonismo eta espazio berezia izango duten, M-29ko manifestazioei babesa emateko, eta azpimarratzeko pentsio publiko eta duinek zer garrantzi duten gaur egun eta etorkizunean, eta baita sektore bakoitzean eragin berezia duten eskaera eta aldarrikapen espezifikoak ere.
7.- Covid-19ko biktimei omenaldia?
Izenburu hori zuen egoitzetako erabiltzaileen senideen elkarteetako (Arabako eta Bizkaiko Babestu, Gipuzkoako Senideak eta Irauli Zaintza) zazpi ordezkarik sinaturiko artikulua, maiatzaren 3an Gara egunkarian argitaraturikoa. Bertan, EAEko erakundeek egoitzen inguruan duten jokabideari buruzko zenbait kritika nabarmendu zituzten.
Adierazi zutenez, apirilaren 25ean komunikabideen bidez jakin izan zuten Covid-19ko biktima batzuei egindako “omenaldiaren” berri. Bertan, lehendakariaren, Arabako Gizarte Politikako diputatuaren eta Gizarte Politiketako sailburuaren hitzak urrun egon ziren epidemiaren biktimen senide eta gertuko askok entzun nahiko luketeenetik. “Asko eta asko gara, biktimak ere bai, ekitaldi horretara gonbidatuak izan ez garenak, eta erakundeetan ere ez zaigu ahotsik eman, eta hori ez da oztopo izan bizi izan ditugun eta oraindik ere bizi ditugun ankerkerien berri emateko eta bozgorailu izateko”, gaineratu dute. Apirilaren 25eko ekitaldia, erakundeen “lan ona” omen denaren propaganda eta kanpainako ekitalditzat hartu zuten.
Halaber, azpimarratu zuten EAEko egoitzetan mila pertsona baino gehiagok bizitza galdu dutela Covid-19ren ondorioz eta horietako askok ez zutela arretarik jaso eta “ez haiek, ez haien gertukoek inoiz imajinatuko ez genuen bakardade handienean” hil zirela. Eta gaineratu zuten egoitzetan plantillak ez direla nahikoak, lan-baldintzak eskasak direla, etengabeko prestakuntzarik ez dagoela eta ikuskaritzek ez dutela inoiz “irregulartasunik” aurkitzen. Eta horietako gehienetan ez dagoela osasunaren jarraipenik lehen mailako arretako zentroetatik, eta askotan ez dela existitzen haien narriadura fisiko eta kognitiboa hobetzeko jarduerarik, ezta enuntziatu gisa ere.
