1.- Pandemiak utzitako albo-ondorioak
Pandemiak eragindako murrizketa ia guztiak kentzeak baikortasun eta nolabaiteko askapen sozialeko giroa sortu du, eta horrek jasan duguna eta konpondu gabeko arazo larriak ahaztea ekar dezake.
Hildako milaka pertsonetatik haratago, kutsatutako hamarnaka mila pertsonetatik eta gaixotasun mentalen sintomak dituzten pertsona, horietako asko gazteak direnak, ugarietatik haratago, orain, ospitaleetan, anbulatorioetan, adinekoen egoitzetako eta eguneko zentroetako arretan edota bere etxeetan jasotako arretan eta abarretan dauden arazoei aurre egin behar diegu, eta baita beste patologia larri batzuen arretarik ezari ere, besteak beste, minbizien prebentzioari eta tratamenduari dagozkienak.
Osakidetzako Zuzendaritza Nagusiak eta BioCruces Osasun Ikerketako Institutuak egindako azterlan baten arabera, hilkortasunak gora egingo du, epe ertain eta luzera. Izan ere, 1.897 tumore ez dira detektatu Euskal Autonomia Erkidegoan, haien ustez, kontrolik egin ez delako. Izan ere, Osakidetzak lehentasun osoa eman dio koronabirusak jotako pertsonak zaintzeari, eta, baliabide eta langile falta dela eta, alde batera utzi ditu minbizia duten pertsonen prebentzioa eta tratamendua.
Osakidetzak eta Gasteizko Gobernuak beren burua “zoriondu” dute pandemiari buruzko guztia ondo artatu eta antolatu izanagatik, baina ahaztu egin dute minbizi mota desberdinek eta beste patologia larri batzuek jotako pertsonek ordaindutako prezioa. Gainera, Donostiako Onkologikoko batzordeak salatu duenez, “gaur egun, Onkologikoa, noraezean dabilen itsasontzia da, norabiderik gabekoa, bere “kapitaintzak” ez ditu langileen interesak defendatzen, ez eta Gipuzkoako erakunde historiko baten interesak ere, zeinaren eginkizuna minbizia bezalako patologia baten diagnostikoa, prebentzioa eta tratamendua izan baita beti.”
Irailaren 25ean, larunbata, manifestazio jendetsua egin zen Donostian, Onkologikoko batzordeak deituta, Onkologikoa jasaten ari den utzikeria prozesua salatzeko eta Osakidetzan sartzea eskatzeko. Nahikoa da Osakidetzako zuzendaritzaren eta Lakuako Gobernuaren autokonplazentziez; erantzukizun gehiago hartu eta konponbide gehiago eskaini behar dituzte. Baina, dirudienez, mobilizazio sozial garrantzitsu, bateratu, zabal eta anitz baten eskutik baino ez dira horrelakoak etorriko.
2.- Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak eta COESPEk, Bruselarako Martxaren balorazio positiboa egin dute
Duela egun batzuk Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak eta COESPEk (Pentsioen Sistema Publikoaren Defentsarako Estatuko Koordinakundea) batera argitaratutako ohar batean, bi kolektiboak pozik agertu dira Euskal Herriko eta Estatuko gainerako Herri eta Erkidegoetako ehun bat pentsiodunek, bi autobusetan, egindako Bruselarako Martxak izandako arrakastagatik,.
Eta, batez ere, azpimarratu dituzte europarlamentarien eta Europako Parlamentuaren atarian emandako prentsaurrekoan izan ziren komunikabideen aurrean egindako eskaerak; izan ere, horiek defendatzen jarraituko dira, era askotako mobilizazioen bidez, modu iraunkorrean, gauzatzea lortu arte.
3.- Gasteizko epaitegi batek, BBVAk dirua sartu eta ateratzeagatik kobratzen dituen komisioak baliogabetu ditu
Gasteizko Merkataritzako Epaitegiak baliogabetzat jo ditu BBVAk kobratzen dituen komisioak, abusuzkoak izateagatik, bai titular ez den kontuetan dirua sartzeagatik, bai leihatilan eskudirua ateratzeagatik. EKA/ACUV kontsumitzaileen eta erabiltzaileen euskal erakundeak jarri zituen auzi-eskeak. Baina epaiaren aurka errekurtsoa aurkez daiteke Arabako Auzitegian.
4.- Pepe Alvarezek aitortu du Lanbide arteko Gutxieneko Soldatari 15 euro igotzea “kaka” bat dela.
UGTko idazkari nagusiak, joan den asteko astelehenean aitortu zuen Gobernuak bere sindikatuarekin eta CCOOrekin adostutako Lanbide arteko Gutxieneko Soldataren (LGS) igoera (15 euro), 2021erako geratzen denerako, ”kaka” bat eta “miseria” bat dela, eta Gobernuari “ohartarazi” zion datorren urtetik aurrera hileko 1.000 eurora igotzen ez badu, UGTk ez duela akordio sozial gehiagorik sinatuko. Eta gaineratzen zuen: “Egia esan behar da. 15 euro miseria bat dira % 3ko inflazioa duen herrialde batean. Baina pentsatu dugu hobe dela 15 euro sinatzea lau hilabeterako, bide horri jarraituko diola konpromiso batekin, idatzi gabe dagoena, baina bai publikoa dena. Baina oso argi hitz egingo dut: 2022ko urtarrilaren 1ean LGSa 1.000 eurotan ez badago, gobernuak jakin behar du amaitu direla UGTrekin sinaturiko itunak.”
Gogoratu behar diogu urteko inflazioa irailean ezagutu dugun % 4ean jarraituz gero, LGSk aurten erosteko ahalmen gehiago ez galtzeko 38 euroko hileko igoera izan beharko lukeela. Eta urtarriletik irailera kobratu beharreko atzeraeragina 342 eurokoa izango zela.
5.- Argindarraren igoera geldiezina da
Duela egun batzuk berriz ere maila historikoetara iritsi da. Baina elektrizitate enpresa handiek ez dituzte beren etekin eskandalagarriak murriztu nahi, herritar gehienak gupidarik gabe zergapetzen dituzten tarifa elektrikoen mugarik gabeko igoeren kontura, eta horrek, bereziki, diru-sarrera eta pentsio txikiak dituzten pertsonei eta familiei eragiten die.
Ignacio Sánchez Galán Iberdrolako presidenteak, asteartean, “etorkizuneko sare elektrikoak garatzen lagunduko duen” nazioarteko lankidetza-proiektu baten inaugurazioan, Unai Rementeria Bizkaiko Ahaldun Nagusiarekin batera parte hartzeko Bilbora egindako bisitan, “esku-hartze beldurgarria” jasaten ari direla adierazi zuen. Hori izan zen Gobernuak bere etekinen zati bat murrizteko egindako saiakerak salatzeko erabili zuen esaldia.
Egoera hori salatzeko, tarifa elektrikoak murrizteko berehalako neurriak hartzeko eta oligopolio elektrikoa publiko egiteari begirako urratsak emateko mobilizazioek atsedenik gabe jarraitzen dute. Adibidez, ostegunean, Bilbon, Ekologistak Martxan-ek eta Bilboko Auzo Elkarteen Federazioak deitutako manifestazioak, Iberdrolako dorretik abiatu zenak, mila pertsona inguru bildu zituen. Halaber, atzo arratsaldean, Iruñean, antzeko ekimen bat egin zuten hainbat gizarte-taldek, “Argi dugu. Zuen etekinak, gure iluntasuna ” leloarekin eta 175 pertsonek parte hartu zuten.
6.- Nagusien Etxearen eraikina mantentzeko mobilizazioa Itzubaltzetan (Getxo)
Aspalditik hainbat gizarte-ekimen, bereziki adinekoentzat, garatzen dituen zentro hau, urteak dira Udala itotzen saiatu dela, eta Aldundiaren laguntzarekin Nagusien Etxearen eraikina, udal euskaltegia eta udal liburutegia egon diren ondoko beste eraikin bat eraitsi nahi ditu.
Hasiera batean, bi erakundeen helburua lursail horietan etxebizitzak eta apartamentuak eraikitzea bazen ere, gaur egun “proposatzen” dute egoitza bat eraikitzea 2. eta 3. mendekotasun-mailako 100 pertsona adinekoentzat, eta adinekoak artatzen lagun dezaketen 40 gazteentzako apartamentuak. Urriaren 1ean, Adinekoen Nazioarteko Eguna erreferentziatzat hartuta, beste manifestazio bat egin zen 150 lagunenek parte hartu zutelarik. Ez dute nahi bi eraikinik desegitea, eta proposatzen da Nagusien Etxea eta adinekoentzako gizarte-jarduerak mantentzea eta hobetzea, eta aldamenekoan Eguneko Zentro egitea.
Eta joan den ostegunean, hilak 7, Bilboko Kale Nagusiko Diputazioaren egoitzaren aurrera eraman zituzten euren aldarrikapenak jai giroan.
7.- Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduko ordezkarien topaketa
Ostegunean Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduaren beste bilera bat izan zen Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako ordezkariekin. Azken asteetan aldaketarik izan ez denez, zuzentzat eta egokitzat jo zen abian den pentsioen erreformaren egoerari buruz, LGSaren igoeraren miseriari buruz eta negoziatzen ari den lan-erreformari buruz egin dugun balorazioa, baita jasaten ari garen hainbat motatako gizarte-erasoei buruzkoa ere.
Ondorioa izan zen hurrengo hilabeteetan izango diren murrizketek eta eraso sozialek, mobilizazio-erantzun indartsuak eskatzen dituztela, egoera hori geldiarazteko. Ikuspegi horretatik, hainbat ekimen adostu ziren, astelehenetako elkarretaratze eta mobilizazioekin etenik gabe jarraitzeaz harago. Zehazki, urriaren 28an elkarretaratzea egingo da Gasteizko Legebiltzarraren aurrean, Euskal Autonomia Erkidegoaren 2022rako aurrekontuen hurrengo aurkezpen eta negoziazioen aurrean gure aldarrikapenak berriro exijitzeko. Antzeko kontzentrazioa egingo da urriaren 25ean Iruñeko Parlamentuaren aurrean.
Bestalde, Euskal Herriko pentsiodunen mugimenduko ordezkaritza bat Madrilen izango da urriaren 16an, COESPEk deitutako pentsiodunen manifestazioari babesa eta elkartasuna adierazteko. Ziurrenik, Andaluziako eta Galiziako pentsiodunen beste plataforma batzuen babesa ere izango du.
Eta garrantzi bereziko helburu gisa, azaroaren 13ko Estatu mailako mobilizazioari ahalik eta bultzada handiena ematea erabaki zen. Mobilizazio hori Euskal Herriko pentsiodunen mugimenduak eta Estatuko gainerako Herri eta Erkidegoetako plazetan mugitzen diren pentsiodunen mugimendu eta plataforma ia guztiek adostu zuten.
Era berean, azaroaren 13ko mobilizaziorako babesa lortzeko eragile sozial eta sindikalekin harremanetan jarri garela jakinarazi zen. Bilera ELArekin eta LABekin egin zen, eta, ondoren, Euskal Herriko Gutun Soziala osatzen duten gainerako sindikatuekin eta gizarte-erakundeekin. Azaroaren 13ko mobilizazioari babesa emango ziotela baieztatu ziguten, eta ELAk eta LABek, berriz, urtea amaitu baino lehen Lan Erreformaren, Pentsioen eta zerbitzu publikoen murrizketen aurrean greba orokorra deitzeko asmoaren berri eman ziguten.
8.- Tubacex: garaipena, baina kontrapartida gogorrekin
Tubacexeko langileen borroka eredugarria izan da, Aiaraldeko eskualde osoaren elkartasuna bezalaxe. Asteartean lanean hasi ziren 235 eguneko grebaren ondoren, enpresa batzordearen gehiengoaren (ELA, CCOO eta ATAL) eta enpresako zuzendaritzaren arteko akordioaren ondoren. LABek eta STATek akordioa errefusatu zuten.
Oso borroka gogorra izan da, Auzitegi Gorenean aurkeztutako errekurtsoari uko egiten ez zion zuzendaritza burugogor bati aurre egin behar baitzioten. Eta 129 kaleratze ziren tartean. Zuzendaritza horrek euskal patronal handiaren babesa zuen, eta Lakuako Gobernuaren babesa ere bai.
Gutxitan ikusi dugu hain borroka luze eta solidarioa, 129 langile kaleratuekiko. Eta, batez ere, arrakastatsua izan da, kaleratzerik ez egotea eta arrisku hori zuten 129 langileak lanera itzuli ahal izatea lortu dutelako. Azpimarratu behar da, halaber, Aiaraldeko eskualde osorako garaipena dela, bertako ekonomiari eta lanpostu askori eusteko aukera emango baitu, duela urte batzuetatik desindustrializazio-prozesua jasaten ari den eskualde batean. Hego Euskal Herri osorako erreferentziazkoa den greba honetan zerbait argi geratu bada, hori izan da: borrokak merezi duela, borrokak emaitzak dakartzala.
Lortutako garaipena lainotzen duten kontrapartidak
Langileek ordaindutako prezioa oso handia izan da. Ez dute soilik 235 greba egun jasan behar izan, 800 familia ingururi zuzenean, eta Aiaraldeko tailer txiki, denda, taberna… askori zeharka ere, eragin dien kostu ekonomikoekin, baizik eta kontrapartida oso gogorrak onartu behar izan dituzte: langileen gastuen partiden murrizketa, 40 orduko igoera urteko lanaldian eta soldata izoztea, hori guztia hiru urtez. Horri “borondatezko” bajak eta aurre-jubilazioak erantsiko zaizkio, eta, ondorioz, berreskuratuko ez diren lanpostuak galduko dira.
Ez da harritzekoa kontrapartida horien aurrean langile-sektore zabal bat huts eginda eta zapuztuta sentitu izana eta STAT eta LAB sindikatuek akordio hori sinatu ez izana. Kontrapartida guztiak gogorrak badira ere, amorragarriena urteko lanaldia 40 ordutan handitzea da.
Ez dago neurri horretarako justifikazio sozialik. Enpresa bateko zuzendaritzak planteatzen duenean 129 pertsona kaleratu behar direla, plantilla produkziora egokitzeko, galerak berreskuratzeko eta etekinak lortzeko, nola uler daiteke lanaldia 50 lanpostu inguru handitzea? Soilik pentsa daiteke enpresak gezurra esaten zuela 129 langile kaleratzea ezinbestekoa zela argudiatzen zuenean, helburu bakarrarekin: lanpostuak murriztea, langileen soldatak eta lan-baldintzak mugatzea, etekinak biderkatzeko.
Bestalde, eskainitako enplegu-bermeak hiru urterako baino ez dira. Ez ginateke harrituko denbora-epe hori igarota, 40 lanordu gehiagorekin, enpresak berriro kaleratzeak mahai gainean jartzea. Hemendik aurrera balizko egoera horretarako prestatzea lehen mailako betebeharra da enpresa-batzordearentzat eta sindikatu guztientzat, bereziki akordioaren sinatzaileentzat.
Batzarra egiteari edo ez egiteari buruzko eztabaida
Gure ustez, oso garrantzitsua da langileen asanblada orokorra aintzakotzat hartzea, batez ere garrantzizko edozein erabaki hartzeko, funtsezkoa eta ezinbestekoa dela esango genuke. Erabaki horiek ezin dira zuzendaritza sindikalen edo afiliatuen esku geratu.
Egia da sindikatu batzuek sistematikoki uko egiten dietela langile guztien asanbladetako eztabaidei eta erabakiei, bereziki greban parte hartzen duten langileenak direnei, baina batzuetan, asanbladetako defendatzaile sutsuak bihurtzen dira, beren helburuak eta uko egiteak justifikatzeko interesatzen zaielako. Horixe da Tubacexen lortu nahi izan zena, azkenean sinatu den bezalako akordiorik lortu baino lehen. Eskaera horren helburua zen, hain borroka luzearen eta hain kontzientziatuak eta solidarioak ez diren langileen sektoreen higadura aprobetxatuz, eta zuzendaritzaren zerbitzura dauden nagusi, koadro, arduradun… guztien laguntzaz, greba bertan behera uztea inolako akordio zehatz eta positiborik gabe. Ez da kasualitatea enpresako zuzendaritzak eskaera horrekin bat egitea.
Sindikatu horiek zilegitasun gutxi dute asanbladak eskatzeko, askotan asanbladak edo erreferendumak sustatu baitituzte beren burua zuritzeko eta kaleratzeak bermatzeko, enpresari bakarrik interesatzen zaizkion Enplegu Erregulaziorako Espedienteak babesteko edo soldatei eta lan-kontratuei uko egiteko. Hala ere, arrisku eta arazo guztiak gorabehera, gure iritzia da sinatutako akordioa langileen asanblada orokorrean eztabaidatu eta erabaki behar zela.
