Interesgarritzat jotzen ditugulako banatzen ditugu pentsiodunen albiste hauek
1.- Pentsioen akordioaren aurkako protesta-mobilizazioak
Astelehenean, hilak 12, Euskal Herriko pentsiodunen mugimenduak deituta, hainbat manifestazio, elkarretaratze eta bestelako ekimen egin ziren, Elkarrizketa Sozialerako Mahaiak pentsioen inguruan sinatutako eta, ondoren, Pedro Sanchez buru duen Ministroen Kontseiluak berretsitako akordioa salatzeko.
Bilbon 1.500 pentsiodunek parte hartu zuten manifestazioa egin zen, Udaletxetik Gobernu zentralaren ordezkariordetzaraino. Iruñean 200 pentsiodun baino gehixeago izan ziren Udaletxe Plazatik Gobernu zentralaren ordezkaritzaraino abiatu zirenak. Eta Donostiako Boulevardean prentsaurreko masiboa egin zen. Halaber, elkarretaratzeak egin zituzten Bizkaiko, Gipuzkoako, Arabako eta Nafarroako 12 herritan.
Ekitaldi guztietan, Euskal Herriko pentsiodunen mugimenduak, Estatuko gainerako Herrietako pentsiodunen plataformekin batera, Madrilgo Gobernuko presidenteari, Pedro Sanchezi, bidalitako gutuna azaldu zen. Gutun horretan, zuzeneko eta aurrez aurreko elkarrizketa eskatu zitzaion, onartu berri den pentsio-erreformarekiko gure kezka eta desadostasuna adierazteko, zuzentzea eskatzeko eta pentsiodunen mugimenduaren eskaerak kontuan hartzeko. Era berean, Euskal Herriko pentsiodunen mugimenduaren beste dokumentu bat banatu eta azaldu zen. Bertan, akordio horri egindako kritikak, ondo oinarrituta eta arrazoituta, jasotzen ziren, eta baita gure proposamen alternatiboak eta, pentsiodunen beharrei behar bezala erantzun arte, mobilizazioekin jarraitzeko dugun prestutasuna ere.
Halaber, jakinarazi zen egun horretan bertan, goizean, Euskal Herriko pentsiodunen mugimenduaren prentsaurreko telematiko bat egin zela Estatuko gainerako plataformekin batera, erreferentziatzat Euskal Herriko dokumentu espezifikoaren oinarri berberak zituen beste dokumentu bat hartuta, baina konpromiso garrantzitsu batekin: Estatuko herri guztietan mobilizazio bat bultzatzea azaroaren 13an, gobernuak, patronalek eta CCOOk eta UGTk pentsioen bigarren zatiari buruzko beste akordio batzuk ixten saiatzeko aurreikusita duten data baino bi egun lehenago.
Ekitaldietara Euskal Herriko pentsiodunen mugimenduak aipatutako akordioaren inguruan duen iritziaren eta jarreraren inguruan interesa zuten komunikabide ugari joan ziren. Jasotakoaren ondoren, argitaraturikoa nahiko mugatua izan zen, Gipuzkoako komunikabideetan izan ezik, non oihartzun handia izan zuen.
2.- Pentsio-funts pribatuekin bueltaka
El País egunkarian, azken egunotan, Escriváren proposamenei buruzko aipamen batzuk agertu dira. Horien arabera, Gizarte Segurantzako ministroak, Elkarrizketa Sozialerako Mahaiaren akordioaren ondoren, aurten bertan onartuta izatea espero duen beste neurri handi bat garatzeko ahalegina egin du: Espainiako enpresetan, hitzarmen kolektiboen eta enpresa txiki eta ertainen bidez, oro har, sartu nahi duen pentsio-funts publiko-pribatu berri baten diseinua, hain zuzen ere.
Gobernuak funtsaren kudeaketa esku pribatuetan uzteko asmoa du, eta, horretarako, baldintza-agiria ezarriko du. Agiri horretan, besteak beste, kobratzeko gehienezko komisioa zehaztuko da. Gizarte Segurantzaren iturrien arabera, %0,20 eta %0,30 arteko komisioa proposatu nahi dute.
Inverco inbertsio-funtsen eta pentsioen kudeatzaileen elkarteko presidenteak adierazi du, kudeaketa hori bere gain hartzeko, ez zaiola erakargarria iruditzen % 0,30eko komisio bat, eta, beraz, % 0,50ekoa izatea proposatu du.
Bestalde, antza denez, Escrivá buru duen Gizarte Segurantzako ministerioak funtsaren kontrola mantendu nahi du patronalaren eta sindikatuen laguntzaz. Baina proiektuaren muinean sartuta dauden iturriek diotenez, Escrivá prest legoke “aditu independenteen” batzorde bat sortzeko, funtsaren inbertsio-politika “monitorizatzeaz”, haren zuhurtzia zaintzeaz eta sortu zen xedearekin bat datorrela kontrolatzeaz arduratuko litzatekeena.
Bere proiektua saltzeko, Escrivá-k nabarmendu du enplegu-planen batez besteko errentagarritasuna % 3,1ekoa izan dela azken 20 urteetan, eta plan kolektiboentzako zerga-pizgarrien – kenkarien – alde egin nahi duela, banakakoen alde baino gehiago. Ez zaio kezkatzen errentagarritasun hori espekulazio- eta ustiapen-mekanismoen bidez lortu ote den, ezta AEBetako sistema pribatu banakako eta kolektiboen porrotek ere, pentsio-sistema horien erabiltzaileei edo bezeroei ekarpenak berreskuratzeko inolako tarterik gabe utzi baitzituzten. Gainera, eredu horri aurpegia garbitzeko, “erretirorako aurrezki plan” gisa definitzen dute.
Badakigu gobernua lanean ari dela 2022an publikoa deituriko funts berri hori martxan izateko. Pentsioen arteko bereizketa handiagoa ekarriko du, pentsiodunen arteko banaketa sustatuko du eta pentsiodunen protesta eta mobilizazioa ahulduko du pentsio publiko eta duinak eta horiek bermatuko dituen sistema publikoa mantentzeko eta lortzeko.
3.- KPIren urte arteko igoera 2,7koa da.
Estatistikako Institutu Nazionalaren (INE) arabera, bizitzaren garestitasunak etengabe gora egin du azken lau hilabeteetan, eta Estatuan urte arteko KPIa % 2,7koa da. Garestitze hori are handiagoa da Hego Euskal Herrian: 2,8 Araban; 2,9 Bizkaian eta Gipuzkoan; eta 3,2 Nafarroan.
Igoera handienak elektrizitatearen, elikagaien eta etxebizitzaren sektoreetan izan dira. Horiek guztiak oinarrizko elementuak dira gizartearentzat, kezkagarriak eta larriak, batez ere diru-sarrera txikienak dituzten pertsonentzat edo familientzat. Galdetu diezaietela nola jasaten duten garestitze hori pentsio baxuak dituzten edo diru-sarrerarik ez duten pertsona eta familiek, adibidez, miseriako pentsioak dituzten pentsiodunek!
4.- Tolosako Udalak enpresa pribatu bati eman dio eguneko arreta zerbitzua 36 urterako
Joan den astean Tolosako Udalak, EAJk eta PSOEk gobernatuta, lehenengoaren zuzendaritza pean, eguneko arreta zerbitzua 36 urterako enpresa pribatu bati ematea erabaki zuen. Erabaki horrekin, udal gobernuak bere erantzukizuna saihesten du eta zerbitzu hori enpresa pribatu baten esku uzten du ia lau hamarkadatan.
Era horretan, pandemiak zaintza-sisteman areagoturiko arazoak alboratzen ditu. Ez die jaramonik egiten gizartearen beharrei, batez ere adinekoei. Eta begiak eta belarriak ixten ditu hainbat gizarte-elkartek, sektoreko sindikatuek, pentsiodunen mugimenduak eta abarrek egin dituzten eskaeren aurrean, atzemandako sakoneko arazoei aurre egiteko eta premiaz ez pribatizaziorantz joateko, baizik eta kalitatezko sistema publiko sanitario eta soziosanitariorantz, gizarte osoaren osasuna eta zaintzak babestu eta bermatuko dituena, bereziki sektore ahulenenak.
Uda honetan ezagutuko ditugun murrizketen beste adibide bat, Euskal Autonomia Erkidego osoko lehen mailako arretako zerbitzuen ordutegien murrizketaren bidez. Horixe da Urkulluren gobernua hainbeste harrotzen duen Auzolan komunitarioaren eredua.
5.- Pentsioen erreformarako akordioa Gobernuaren, CEOE-CEPYME patronalen eta CCOO eta UGT sindikatuen artean (III)
Ekainaren 30eko pentsioen erreformari buruzko hirugarren eta azken kapituluari ekingo diogu.
Ez da aipatzen, kotizatutako 40 urte izanda, murrizketa-koefizienteak indargabetzeko legez besteko proiektuen eskakizuna.
Duela urte dezente, Estatu osoan 500.000 langilek baino gehixeagok –dozenaka mila Hego Euskal Herrian– erretiro aurreratua hartu zuten, gehienak industria-birmoldaketaren ondorioz behartuta, eta ezarri zitzaizkien pentsioen murrizketa-koefizienteak kentzeko aspaldian eskatzen ari dira, gutxienez, 40 urteko kotizazioa izanda. Erakunde autonomiko askotan legez besteko proposamenak onartu ziren aldarrikapen hori defendatuz.
Egoera hori berrikusiko zela agindu zitzaien, baita Toledoko Itunaren Batzorde parlamentarioaren eztabaidetan ere. Baina sinatutako akordioan ez da aipatu ere egiten, eta, beraz, arazo horri eman dakiokeen irtenbideari buruzko zalantzak bere horretan dirau.
Pentsioak kalkulatzeko kotizaturiko urte kopurua 25 urtetik 35 urtera luzatzea.
Pentsioen erreformaren lehen zatiari buruzko akordioan ez da sartu. Baina eztabaida negoziazio-mahaiaren gainean egon da, eta ezin da baztertu bigarren fasean luzapen hori adostea. 15 urtetik 25 urtera luzatzeko prozesua, 2022an amaituko dena, ezarri zenetik kalte handiak pairatu dituzten pentsioak et luzapen berri honek are ondorio larriagoak ekarriko ditu.
Litekeena da hura leuntzen saiatzea 35 kotizazio-urte onenak hautatzeko aukera emanez. Baina zer hobekuntza-tarte geratzen da belaunaldi berrientzat 40 urteko kotizazioa lortzeko zailtasun handiak izango badituzte, eta are gehiago urte kopuru hori gainditzeko? Eta zer esan pentsioa kalkulatzeko kotizazio-urteak lan-bizitza osora luzatzen badira.
2011ko pentsioen erreforma ez dute indargabetu
Azken akordio horren babes bera izan zuen, kasu hartan Zapateroren presidentzia pean. 2011ko erreformak, beste murrizketa batzuen artean, 67 urtera arteko erretiro-adina ezarri zuen; pentsioa kalkulatzeko 15 urtetik 25era igaro zen; eta jasangarritasun-faktorea ere jaso zuen. Dagoeneko adostu diren neurriak eta epe laburrera hartu nahi dituztenak orduan adostutako murrizketen edo atzerapenen luzapena baino ez dira.
Pentsio-sistema publikoa pribatizatzeko prozesuari eusten zaio, enpresa-hitzarmenen plan pribatuen eta plan sektorialen bidez. Konpromisoa hartu dute, hemendik aurrera, enpresa-sistema pribatuak eta sistema sektorialak bultzatzeko plan hori zehazten hasteko, erreformaren bigarren zatian sartzeko.
Akordioaren arabera, Estatuak Pentsio Sistema Publikoaren finantza-oreka bermatzeko konpromisoa hartzen du, Estatuko Aurrekontu Orokorren bidez. Konpromiso generikoa da, eta askoz gehiago zehaztu behar da. Pentsiodunen mugimenduak ez du soilik sistemaren finantza-oreka bermatzea nahi, baizik eta pentsio publikoak, duinak eta behar bestekoak bermatzea nahi dugu, eta, horretarako, enplegua prekarizatu eta kotizazioak murrizten dituzten lan-erreformak indargabetu behar dira, Estatuak Gizarte Segurantzarekin duen zorra bere gain hartu behar du, eta, behar izanez gero, behar diren transferentziak egin beharko ditu Estatuko Aurrekontu Orokorretatik. Kutxa publikoak sendotzen dituzten lan-neurri horiek eta zerga-izaerako beste neurri batzuk hartu ezean, finantza-orekaren beharraren arabera, Estatuko gobernuak pentsioak murrizteko presioa izango du.
Legez onarturiko KPIaren igoera eta hobekuntza oso mugatu eta partzial batzuk izan ezik, ondokoa besterik ezin dugu ondorioztatu: Elkarrizketa Sozialerako Mahaian lortutako Akordioak berretsi egiten dituela 2011ko murrizketak; izenez aldatzen duela jasangarritasun-faktorea, baina ziurrenik bere muinari eutsiko dio; atea zabalik uzten dio pentsioen sistema publikoa pribatizatzeari eta murrizketa berriak egiteari, eta ez ditu pentsio publiko duinak bermatzen, batez ere milioika pentsiodunentzat, bereziki miseriako pentsioak dituzten emakumeentzat; azken finean, Pentsiodunen Mugimenduak dituen aldarrikapen gehienak egiteke daude.
6.- ITP eta Tubacex, kaleratze-espedienteei buruzko Gorenaren ebazpenaren zain
ITP, 90 langile kaleratzen zituen Enplegua Erregulatzeko Espedientea (EEE) baliogabetu zuen EAEko Justizia Auzitegi Nagusiaren epaiaren ondoren, enpresak aurkezturiko errekurtsoari buruz Gorenak noiz erabakiko duen zain dago duela aste dezente. Enpresak lanpostuetan birkokatu gabe jarraitzen du, hau da, kalean mantentzen ditu, soldata ordainduz.
Orain, Tubacexeko langileek aukera berari egin behar diote aurre. Enpresaren zuzendaritzak helegitea jarri du, ez ditu 129 kaleratuak lanpostuetan birkokatu eta kalean mantenduko ditu Gorenaren epaia ateratzen ez den bitartean, baina urtebete igaro daiteke erabakia hartu arte. Enpresa Batzordea adostutako irtenbideren bat aurkitzen saiatu da, baina zuzendaritzak zunda-globo moduko ideiaren bat bota besterik ez du egin, egoera jakin batzuetan kaleratutako pertsona batzuk berriro onar ditzakeela iradokiz, baina ez dago ezer segurua, ezta sinesgarria edo zehatza ere.
Orain, langileak oso aukera zail eta korapilatsu baten aurrean daude. Greba mugagabearekin jarraitzea epaia atera arte erabaki oso gogorra eta konprometitua da, kontuan hartuta 154 eguneko grebaren ostean izandako higadura ekonomikoa eta beste motakoak. Duela egun batzuk, sindikatu-atal bakoitza bere afiliatuekin bildu da egoera baloratzeko eta zer egin aztertzeko. Enpresa Batzordea atzo bildu zen aurre egin beharreko egoera eta erresistentziari nola eman jarraipena eztabaidatzeko. Albiste-buletin hau ixteko unean, Enpresa Batzordearen bilera egin aurretik, ezin dugu erabakitakoari buruzko inolako informaziorik eman. Baina, edonola ere, uste dugu sindikatuetako afiliatuen iritzia kontuan hartzeaz gain, adostu behar den erabakia –edo erabakiak– langile guztien asanblada bateratuan aurkeztu eta erabaki behar dela.
7.- Sanchezen erantzuna pentsiodunen mugimenduaren eskaerari
Azken orduan jakin dugu Gobernuko Presidentetzaren erantzuna, orain dela gutxi arte Pedro Sanchezen Kabineteko buru izan den Ivan Redondok sinatu zuena, euskal pentsiodunen mugimenduak estatuko gainerako plataformekin batera eskatutako elkarrizketa eskaerari. Ikusten genuen bezala, elkarrizketa hori “ezetsi” egin da. Astelehenean argitaratuko dira erantzun hori eta Pedro Sanchezi bidaliko zaion erantzun-gutuna, eta berriro eskatuko zaio elkarrizketa horren beharra, lehenbailehen.
