1. Emakumeen aurkako indarkeriaren kontrako manifestazio jendetsuak Euskal Herrian
Euskal Herriko Mugimendu Feministak deituta eta hainbat gizarte talderen babesarekin, atzo, egun osoan zehar, Hego Euskal Herriko lau hiriburuetako eta herri eta eskualde askotako kaleetan hainbat ekimen eta manifestazio jendetsu izan ziren, gizonen sektore baten babesarekin. Mobilizazioak izango dira gaur Ipar Euskal Herriko hainbat herritan, bereziki Lapurdiko hiriburua den Baionan.
Emakumeen aurkako indarkeriaren adierazpenak oso krudelak dira. Espainiako Estatuan soilik 38 emakume hil dituzte aurten. Hego Euskal Herrian 2 izan dira, baina 5.406 salaketa aurkeztu dira sexu-eraso mota desberdinengatik. Eraso horiek dira gogorrenak eta deigarrienak, baina emakume gehienek jasaten duten bazterketaren eta desberdintasunaren izebergaren punta baino ez dira.
Ez da kasualitatez gertatu atzoko eta gaurko mobilizazioetan aldarrikapen ugari egotea, hala nola, “Antolatuta gaude!” edo “Justizia feminista!” bezalako leloekin batera, ondorengo salaketak ere, besteak beste, “indarkeria instituzionala, emakumeen etxeko sufrimendua, soldatetan, pentsioetan edo kalitatezko eta aintzatespeneko enpleguetan gizonekiko dagoen desberdintasuna, kontrol soziala, mota guztietako eraso fisikoengatik jasan behar duten beldurra, eta horrek esan nahi du arau heteroxesualetik kanpo daudela”.
Egun hauetako mobilizazioek mugimendu feministaren indarra erakusten dute, eta mundu osoan milioika emakume prest daudela altxatzeko eta bizitzaren arlo guztietan eskubide berdinen alde borrokatzeko, are gehiago, mugatuak izan diren aurrerapenak deuseztatzeko prest dauden kanpaina erreakzionario oso indartsuak daudenean.
Gazteak lehen lerroan egon ziren mobilizazioetan. Baina Euskal Herriko egoera guztietako eta pentsiodunen mugimenduko emakumeak bertaratzea oso garrantzitsua izan zen. Gizonen sektore esanguratsu bat ere joan zen arratsaldeko manifestazioetara, baina mugimendu feministak gogorarazi nahi izan zien beren gain har zezatela dagokien erantzukizuna, erasotzaile edo konplize izateari utz diezaiotela, eta diskurtso formalek eta azalekoek ez dutela ezertarako balio, praktikan gauzak berdin jarraitzen badute.
2. EHko Pentsiodunen Mugimendua, emakumeen aurkako indarkeriaren kontra
Hauek dira atzoko egunari buruz argitaraturiko manifestuaren atal batzuk: “Azaroaren 25ean, Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduko emakume eta gizonok gure ahotsak batuko ditugu munduko emakume guztien ahotsekin, gaur egun oraindik ere emakumeek pairatzen dituzten mota guztietako indarkeriak eta desberdintasunak ikusarazteko eta salatzeko”.
“Adineko emakumeoi ere eragiten digute indarkeria eta desberdintasun horiek, askotan erailketa bihurtzen direnak. Etxe barruan izandako harreman kaltegarrien emaitza dira, urteetan zehar, tratu txarren egilearen beldur edo seme-alaben mantenua galtzeko beldurrez, mantentzen direnak. Indarkeria horiek areagotu egiten dira zahartzaroan, zainketa gehien behar direnean, eta, askotan, isil pean gordetzen dira, ingurune hurbilaren axolagabetasunaren eta utzikeriaren aurrean”.
“Bizi garen sistema soziopolitikoan eta ekonomikoan emakumeei esleitzen zaien bigarren mailako eginkizunaren emaitza ere badira, sistema horretan haien jarduera gizonena baino okerrago baloratuta baitago… Emakumeok askatasunean, konfiantzan eta elkar errespetuan oinarritutako bikote-harremanak eraiki nahi ditugu, eta gizonen enpatia eta konpromisoa espero dugu hori lortzeko. Autonomia ekonomikoa ere nahi dugu. Horregatik, enplegu aukerak eta soldata justuak eskatzen ditugu guztientzat, soldata eta pentsioetan dagoen genero-arrakala gainditzea, alarguntza-pentsioaren %100 eta 1.080 euroko gutxieneko pentsioa.”
“Jakin badakigu emakumeen aurkako indarkeria gainditzeak gizarte osoaren konpromisoa eskatzen duela. Horrexegatik, irmotasunez eskatzen ditugu politika publiko eraginkorrak, hezkuntza, zerbitzu soziosanitarioak, epailetza, eta abarreko sektoreen inplikazioarekin, aipatutako indarkeria desagerrarazteko gogor lan egin dezaten.”
“Hilaren 25ean, gizon eta emakume pentsiodunak Euskal Herriko herri eta hirietan zehar deitutako indarkeria matxista desagerraraztearen aldeko manifestazioetan izango gara.”
3. Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduko Emakumeen II. Asanbladan errezitatutako poema
Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduko Emakumeen II. Asanbladan, hilaren 18an, Gasteizen, Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako 124 emakumek hartu zuten parte. Ondo landutako lau mintzaldi mamitsu izan ziren, baita ondoren egindako parte-hartzeak eta ekarpenak ere. Lau mintzaldien oinarri izan ziren idazkiak nahi dituzten emakume eta gizon pentsiodunen eskura jarriko dira. Asanbladaren amaieran, emakume-talde batek “Baga, Biga, Higa” (letra egokituta gerraren aurkako jarrerari) abestu zuen, eta bertan parte hartu zuen emakume pentsiodun batek berak egindako poema errezitatu zuen. Hauxe da poema:
HAURTZARO LAPURTUAK
Harraskara iritsi ezinik,
aulki batean igota, garbitzen zuen
etxeko gela guztiak.
Bere esku ñimiñoak,
adituak ziren gosariak jartzen,
oheak egiten, zoruak garbitzen eta
neba-arrebak zaintzen.
Zerbitzatzera joateko astia zuen.
herriko maistraren etxera
non haur batzuk baino ez zeuden
bera baino zaharraxegoak.
Ohea egin behar nien,
gosaria jarri, eskolara lagundu,
berak zapaldu
ezin zuen eskola.
Gaur, neskato-emakume hori, haurtzarorik gabea,
erronka egiten dit bere begiak nireetan finkatuz…
Galdezka ari zait.
Zer egin duzu nigatik?
zer leku eman didazu bizitzan?
Non geratu ziren nire jolasak,
barrea, eskola,
txikitan neurea nuen guztia?
Zer mundu eraiki duzu
nire haurtzaro lapurtuarekin?
4. Pentsiodunen batasuna, Nafarroako Parlamentuari gutxieneko pentsio duinak eskatzeko
AMONA, ANAPEN, ANAPP, CCOO-en PF, LACARRA, ONEKA, NAFARROAKO PENTSIONISTAK MARTXAN, PDPNA/COESPE, SASOIA eta UJP-UGT pentsiodunen erakundeek, Nafarroako Parlamentuko talde politiko guztiei zuzendutako dokumentu bat adostu zuten, eta kotizazio peko gutxieneko pentsioak, alarguntza-pentsioak eta kotizazio gabeko pentsioak sortzen den KPIa aplikatzetik ateratzen direnak baino zenbateko handiagotan osatzea eskatu zuten.
Nafarroan, 14 ordainsaritan 750 eurotik beherako pentsioak diren kotizazio peko, alarguntza- eta kotizazio gabeko pentsioek 51.000 pertsona ingururi eragiten diete. Horietatik 15.000 ingururi Nafarroako Gobernuak 776 eurorainoko pentsioa osatzen die 14 ordainsaritan, zerga-kenkarien bidez. Gainerako pentsiodunei ez zaie osatzen, beren errenta pertsonala, familiakoa edo ondarezkoa handiagoa delako edo eskubidea ezagutzen ez dutelako. Horregatik, gutxieneko pentsio horiek nabarmen hobetzea eskatzen dute, eta Nafarroako Gobernuak ofizioz jardutea eta horretarako eskubidea duten pertsona guztiei pentsioa osatzea.
Atzo, dokumentu hori entregatu zuten Parlamentuan, eta horrekin batera, 12:00etan, elkarrekin deitutako elkarretaratzea egin zuten eta komunikabideei dei egin zieten Parlamentuak eta Nafarroako Gobernuak bere egin eta lehenbailehen aplika zitzaten eskatutako eskaeren berri emateko.
5. Ezkerraldeko eta Meatzaldeko pentsiodunen eskualdeko mobilizazioa, azaroaren 28an, Sestaon
Ezkerraldeko eta Meatzaldeko pentsiodunak ez dira gelditzen. Hilabete edo hilabete eta erdian behin eskualdeko manifestazio bateratua egiten dute eskualde horiek osatzen dituzten herri ezberdinetan. Baina oraingoan erronka are handiagoa da: hilaren 28a astelehena denez, goizean ohiko elkarretaratzeak egingo dituzte herri bakoitzean, eta arratsaldeko 18:30etan manifestazioa egingo dute Sestaoko kaleetan, Kasko plazatik abiatuta. Parte-hartze ona izango duen manifestazioa izango dela ziurtatu dute eta zuziak eramango dituzte, tarifa elektrikoen igoera eskandalagarriaren salaketa sinbolizatuz.
6. Gotzone Sagarduiri gutuna, Gernikako Ospitaleko hirugarren solairuan 70 oheak jartzeko
Foruko Mediku Kontsultategi berriaren inaugurazioa dela eta, Gernikako Ospitaleko Plataformako eta Busturialdeko eta Lea Artibaiko Pentsiodunen mugimenduko kideek gutun bat eman zioten Osasuneko Sailburuorde José Luis Quintas-i, Gotzone Sagardui Sailburuari helarazteko. Beste behin ere, Osasuneko Sailburuari eskatu diote atzerapenik gabe jar ditzala Gernikako ospitaleko hirugarren solairuan aurreikusita zeuden 70 oheak, ospitale horrek bi eskualdeetako biztanleak, batez ere adinekoak, behar bezala artatu behar baititu,. Borrokan jarraituko dute lortu arte.
7.- Erromoko Nagusien Etxea eraistearen aurkako protesta egiteko auto karabana
Hilaren 27an, 13:00etan, auto-karabana bat abiatuko da Erromoko Sarajevo plazatik (Xake plazaren ondoan), beste behin ere, auzoko Nagusien Etxea eraisteko saiakeraren aurkako protesta egiteko. Eskaerak hauek dira: “Eraispenik Ez”; “Gure lokaletara itzuli nahi dugu”; “Eguneko zentro baten alde”. Ostegunean, Getxoko Udalbatzan, mozioa aurkeztu zen Nagusien Etxea eta Euskaltegiko eta Kultur Etxeko alboko lokalak berriz irekitzeko eskatuz. EAJk eta PSEk (gehiengoa dute Udalbatzan) kontra bozkatu zuten, eta EH Bilduk, Elkarrekin Podemos-IUk eta PPk alde.
8. Klimari buruzko goi-bilera Egipton: Handitasun itzela, zarata handia eta intxaur gutxi
Nazio Batuen Erakundeak Egipton antolatutako klimari buruzko 27 goi-bileran (COP27 deiturikoa) 200 Estatutako ordezkariak izan dira, eta igandean amaitu zen. Porrot bat izan da bere helburu nagusiari dagokionez: berotze globala geldiarazteko konpromisoa. Azkenean, Hego Globalaren aspaldiko erreklamazio bat baino ez zuen erreskatatu: gutxien garatuta dauden eta baliabideen mugarik gabeko ustiapenak eta planetako botere ekonomiko handiek eta Estatu boteretsuenek amaierarik gabeko garapenak eta hazkundeak eragindako klima-aldaketaren aurrean ahulen dauden herrialdeentzako funts bat bultzatzea. Europar Batasuneko ordezkariek presio-saiakera egin zuten berotze globala 1,5 gradutik gorakoa ez izateko eta 2 gradutara ez hurbiltzeko zenbait konpromiso har zitezen, horrek ekarriko lituzkeen ondorio latzengatik. Baina ez zituzten onartu.
Bero-errekorra, lehorteak edota euri-jasak (duela gutxi Pakistanen gertatu den bezala) bizitzen ari gara, baina industrian, nekazaritzan, arrantzan, elektrizitatearen sorreran, lehorreko, itsasoko edo aireko garraioetan… dauden erregaien errekuntzatik atmosferara eratorritako CO2 isuriak gero eta handiagoak dira, hartzen diren neurriak aringarriak eta oso mugatuak direlako eta planetaren berotze globalari ez diotelako galgarik jartzen.
Nazioarteko adostasun zientifikoa dago atmosfera berotzearen gero eta arrisku handiagoei eta horrek ingurumenean dituen ondorio larriei buruz. Nazioarteko agintari ekonomiko eta politiko boteretsuenak ere (Trump edo Bolsonaro bezalako ukatzaile irrazional batzuk izan ezik) horren jakitun dira, baina beren interesak eta berekoikeriak aurrean jartzen dituzte, planeta osasuntsu, bizi eta onuragarria izateko interes globalaren aurrean.
Adostu duten gauza bakarra da funts bat sustatzea, gutxien garatuta dauden eta kalteberak diren herrialdeak konpentsatzeko. Funts hori, gainera, ez dago zenbatuta, ezta nork ordainduko duen ere. Trantsizioko Komite bat sortuko dute, 24 herrialdek osatua, eta “urtebetez landuko ditu ekimen horren funtzionamenduari eta finantzaketari buruzko xehetasunak, 2023ko COP28an onartzen saiatzeko”.
Parte garen eta bizi garen Lur planetaren egoeraren larritasunaz jabetzea gero eta garrantzitsuagoa da, bereziki gure seme-alabentzat eta datozen belaunaldientzat. Goi-bilera horren aurkako protestak, bereziki, goi-bilera ospatu den Sharm el Sheij Egiptoko hirian mobilizatu diren milaka ekintzaile afrikarrek (emakumeak eta gizonak) eta erakunde ekologistek egin dituzte. Izan ere, Al Sisi mariskalaren agindupean ziren Egiptoko segurtasun-indarren errepresio gogorra jasan behar izan zuten. Mariskal horrek modu basatian amaitu zuen udaberri arabiarra bere herrialdean, eta diktadura militar, autoritario eta errepresiboa zuzentzen du, erantzun sozial edo demokratiko ororen kontra.
Erakunde ekologistek interesgarritzat jotzen dute funts horren promesa, bereziki Afrikako eta Hego Amerikako herrialdeentzat. Baina horri buruzko testua lausoegia dela adierazi dute, eta beldur dira nazioarteko auziak korapilatuko dituen eta berotze globalak sortzen dituen hondamendiak saihesteko sakoneko neurriak hartuko ez diren.
