1.- Zorionak eta Urte berri on! pentsiodun guztiei
Gaur sartuko gara urte berrian, 2022an. Eta datorren urtarrilaren 15ean, % 0,25aren aurka eta pentsio publiko eta duinen aldeko gure mobilizazioen hasieraren IV. urteurrena ospatuko dugu. Duela hiru urtetik etengabe ospatzen ari garen bezala ospatuko dugu. Manifestazioak egingo ditugu Hego Euskal Herriko lau hiriburuetan (Bilbo, Donostia, Gasteiz eta Iruña) eta eskualde batzuetako herri nagusietan (Eibar, Ondarroa eta Tafalla),
Lau urte hauetan, Hego Euskal Herriko lau hiriburuetan eta 70 bat herritan mobilizatu gara, batez ere pentsio publiko eta duinen alde. Baina, era berean, manifestazioetan eta bestelako ekimenetan parte hartu dugu, egoitzetako erabiltzaileen senideen elkarteekin eta osasun arloko sindikatuekin batera. Era berean, kaleratzeen aurkako borrokan egon diren enpresei babesa eta elkartasuna adierazi diegu. Eta ezin dugu ahaztu 2019ko urtarrilaren 30eko greba eta mobilizazioa. Harro egon gaitezke egindakoaz, eta horrek duintasunaren, batasunaren, aniztasunaren eta borrokaren erreferente bihurtu du Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimendua.
Orain egoera zail bati aurre egin behar diogu. Inposatu nahi diguten pentsioen erreformak pentsioak % 3 murrizten ditu eta batez ere pentsiodunen belaunaldi berriei eragingo dieten neurri erregresiboak ezartzen ditu. Osasun publikoaren gainezkatzearen eta kolapsoaren aurrean gaude, pairatzen ari garen pandemiaren seigarren olatuak larriagotuta, erakundeek ez baitute prebentzio-neurririk hartu ezta plangintzarik egin, pandemiari galga jartzeko edo, gutxienez, pandemiaren ondorioak arintzeko beharrezkoak diren baliabideak eta langileak jarriz.
Urtarrilaren 15ean hiriburuetako eta aipatutako herrietako kaleak bete behar ditugu. Denok batera egin behar dugu, pentsiodunek, langileek, gazteek, egoiliarren senideek eta beste herri-sektore batzuek. Hori da gure aldarrikapenak kontuan har ditzaten modu bakarra.
2.- Urtarrilaren 15a prestatzen
Ostegunean Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako pentsiodunen mugimenduko ordezkariak bildu ziren. Denak bat etorri ziren lau herrialdeetan ahaleginak biderkatzeko beharrarekin, urtarrilaren 15ean lau hiriburuetako eta lehen aipatutako herrietako kaleak bete ditzagun.
Sare sozialen bidez banatuko, eta baita inprimituko eta kaleetan jarriko den kartela onartu zen. Halaber, urtarrilaren 15eko mobilizaziorako deia egiteko manifestua adostu zen, egun hori baino lehen eguneratuko dena eta prentsaurreko batzuen bidez jakitera emango dena. Eta aurreko egunetan egiteko auto-karabana txikiak programatu ziren, mobilizazioa ezagutarazteko eta gizarteratzeko, herritar guztiak bertan parte hartzera gonbidatuz.
Baina motibagarriena eta animagarriena da itxialdi batzuk egingo direla eta eskualde batzuetan manifestazioaren hasieran amaituko diren oinezko martxak antolatzen ari direla. Joan den astean jakinarazi genuen, urtarrilaren 15ean, manifestazioa baino lehen, Ezkerraldeko eta Meatzaldeko pentsiodunek egingo duten Santurtzitik Bilborako martxa. Eta egunotan jakin izan dugu antzeko zerbait egingo dutela Nerbioi ibaiaren eskuinaldeko (Uribe Kosta) pentsiodunek Erandiotik Bilbora ere.
3.- Osakidetza eta Osasunbidea gainezka eta kolapsatuta
Ostegunean, ohar baten bidez, Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak pandemiaren azken boladari buruzko kezka sakona plazaratu zuen; izan ere, kutsatze ugari eragiten ari da, eta areagotu baino ez ditu egin egoitzetan, lehen mailako arretan eta ospitaleetan urrunetik datozen arazoak, Aldundiek, Osakidetzak, Osasunbideak eta Gasteizko eta Iruñeko gobernuek konpondu ezin izan dituztenak.
Osakidetzak, iazko udan aplikatu zuten ereduari jarraituz, EAEko 62 anbulatoriotan ordutegia murriztea erabaki du. Urrian desegin ziren 4.000 profesional sanitarioak berreskuratu beharrean, 1.000 baino gutxiago kontratatu ditu. Horren ondorioz, osasun publikoa geldiarazi eta gainez egin du, eta jende asko aseguru pribatuak egitera edo antigeno testak edo PCRak egitera joatea bultzatu du.
Eta, azkenik, protokolo bat ezartzea bururatu zaio, jende guztia automedikatzeko, autokonfinatzeko eta arakatze-lanak egiteko, baldin eta positiboa izan bada bere ingurune zuzeneko pertsonekin. Horrela, lehen mailako arretako zentroetara positibo eman duten eta sektore kalteberetako kide diren pertsonak soilik joan daitezke. Bakarrik bizi diren edo gaixo dauden adinekoentzako protokolo horrek, praktikan, arreta zuzenetik kanpo uzten ditu eta txikitu egiten ditu.
Antzeko egoera dago Nafarroan ere. Erabateko kolapsoa lehen mailako arretan eta SOS Nafarroaren 112 telefonoan; ezin die erantzun covid-19 dela-eta jasotzen dituzten eta arreta eskatzen duten milaka eta milaka deiri. Eta egunotan Nafarroako Foru Erkidegoan hartutako neurriak EAEn ezarritakoak ia antzekoak dira. Izan ere, bi administrazioak koordinatuta egon dira antzeko neurriak ezartzeko.
Komunikatuaren arabera, “Egoera kritikoa da, eta indarrarekin eta ekimen ireki, bateratu eta anitzekin erantzun behar zaio, erakundeek premiazko neurriak har ditzaten pandemia hori geldiarazteko. Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimendua prest dago –Aspaldidanik egin duen bezala– Erakundeei irmotasunez planteatzen eta eskatzen dien ekimen ororekin laguntzeko, eta, era berean, behingoz osasun-baliabideetan eta plantilletan planifikatzeko eta inbertsio ekonomikoa egiteko neurriak har ditzaten, pandemia hori prebenitzeko eta geldiarazteko, edo, gutxienez, haren ondorioak modu garrantzitsuan arintzeko “.
4.- Lan-erreforma aurrerakoia eta dimentsio historikokoa?
Asteartean, hilak 28, Inozenteen Egunean, – kasualitate ote? –, Pedro Sanchezen Gobernuak lan-erreformaren Lege Dekretua onartu zuen, CEOErekin eta CCOO eta UGT sindikatuekin akordioa lortu ondoren. Jadanik indarrean sartu da, nahiz eta gero Kongresuak izapidetu eta, behin betiko aplikatzeko, Kongresuan gehiengoa lortu beharko duen.
Momentuz, Gobernuak ez du lan-erreformako Lege Dekretua onartzeko Kongresuko gehiengorik, eta CEOEk jakitera eman duenez, Kongresuko tramitean zehar, horren koma bat aldatzen bada, akordio horri uko egingo dio, eta ez da berriro bilduko Gobernuarekin eta CCOO eta UGTrekin.
Xantaia argia da akordio hori dagoen bezala mantentzeko, pozik baitago bere interesen mesedetako hainbat puntu mantentzea lortu ondoren. Egoera horren kezkagarriena da PSOE eta Unidas Podemos koalizio-gobernuak, ezkerreko indar soberanistekin eta beste indar aurrerakoi batzuekin negoziatuz eta beraien babesa lortuz, nabarmen hobetu dezakeela lan-erreformaren proiektu hori, baita langileen alde askoz aurrerakoiagoa eta erradikalagoa litzatekeen proiektu bat martxan jartzea ere, aurrera eramateko Kongresuko gehiengoa izatea ahalbidetuko zioten indarrak baitira.
Baina ez dugu uste horrela izango denik. Litekeena da aurrera ateratzea, agian aldaketa kosmetikoren bat eginez, baina lan-erreforma hori ezin da aurrerakoitzat jo, are gutxiago aurrerapen historikotzat hartu.
Zenbait elementu interesgarri ditu, hala nola, kontratu mugagabeak bultzatuz behin-behinekotasuna murrizteko asmoa, eta ondoz ondoko kontratuen behin-behinekotasunak denboran zehar muga bat izatea, nahiz eta finko egiteko beharrezkoa izan enpresa berean aldi baterako 18 hilabeteko kontratua izatea azken bi urteetan. Egia da, halaber, hitzarmenen ultraaktibitatea bermatzen dela, eta sektoreko hitzarmenek lehentasuna izango dutela enpresakoen gainetik, baina, egia esateko, soldatetan bakarrik.
CEOE pozik dago
Rajoyren 2012ko lan-erreforma erabat ez indargabetzea lortu du. Are gehiago, erreforma horren elementu nagusiak mantentzen dira. Enpresaburuek beren kabuz barneko eta kanpoko mugikortasun-neurriak ezartzeko eta lan-baldintzak aldatzeko gaitasuna dute, produkzio-kargetara egokitzeko txandak, lanaldiak eta ordutegi malguak ezarriz. Horrek guztiak aukera eman zien kaleratze kolektiboetan administrazio-baimenaren beharra kentzeko eta beraiek merkatzeko. Harro dago enplegua sortu izanaz, baina enplegu erabat ahula, oso prekarioa, soldata baxuekin eta kaleratze merkeekin. Bidezko kaleratzeagatiko kalte-ordainak urteko 45 egunetik 33 egunera pasatu ziren, eta kobratzeko zenbatekoa 42 hilabetetik 24ra mugatu zen; eta kaleratze objektiboen kasuan, 33 egunetik 20 egunera jaitsi, 12 hileko gehienezko kobrantza izanik..
Bestalde, bidegabeko kaleratzeek ez zituzten enpresak behartzen langileak berriz onartzera, eta, beraz, ia guztiak kalera eta langabeziara joaten ziren.
Eta, batez ere, garrantzi handiko arazoa dago euskal sindikatuentzat eta langileentzat, bai eta beste edozein Autonomia Erkidegokoentzat ere; izan ere, Estatuko hitzarmenek, Autonomia Erkidegoetakoen eta herrialdekoen aurrean, lehentasuna izaten jarraitzen dute. Hau da, legalki, herrialde edo autonomia mailako sektoreko hitzarmenek ezin dute Estatu mailakoak gailendu.
Horrela, Euskal Autonomia Erkidegoko (EAE) eta Nafarroako Foru Komunitateko patronalek legez ezar ditzakete Estatuko hitzarmenak, Hego Euskal Herriko hitzarmenek bermatzen dituzten baldintzen azpitik egongo direnak. Eta okerragoa dena, CCOO eta UGT sindikatuek, EAEn gehiengoa ez dutenek, Estatuko hitzarmenak sinatzeko aukera dute, euskal langileen interesen aurka. Ez dira kasu gutxi euskal sindikatu nagusiek hemen sinatutako hitzarmenak okerragoak diren Estatu mailako beste hitzarmen batzuen bidez gutxietsi eta ordezkatuak izan direnak.
ELAk, LABek eta euskal gehiengo sindikala osatzen duten beste sindikatu txikiagoek errefusatu egin dute erreforma hori
Lan-erreformaren dekretu horren aurka daudela adierazi dute, Estatuko Herrietako langile guztientzat negatiboa delako. Baina, bereziki, Hego Euskal Herriko hitzarmenen negoziazio-esparruak mugatzeaz gain, hitzarmenen hobekuntzak eragotziz, hemengo baldintza ekonomikoek, sindikatuen arteko indar-harremanek eta langileen borrokek langileentzako konkista handiagoak ahalbidetzen baitituzte, gure autonomien eta lan-harremanen esparru propio eta aurrerakoiagoaren aurkako erasoa delako.
Aitzitik, ez da kasualitatea Antonio Garamendi enpresaburu bizkaitar eta CEOEko presidentea eskari horren erabat kontra agertzea, “Espainiako Estatuaren merkatu-batasuna hausten duela” adieraziz, hemengo lan-baldintzak Estatu osoarekin homologatzea, hots, beherantz homologatzea interesatzen zaiolako.
5.- Lanbide arteko Gutxieneko Soldata
Oraingoz 2021ekoa luzatzen da, hau da, 965 euro. Noiz eguneratuko den eta zenbat izango den ikusteko dago.
2020an, eta 2021eko irailera arte, 950 eurotan mantendu zen. Irailean 965 euroraino igo zen, baina ez zen atzeraeraginez aplikatu urtarrilaren 1etik. 2021ean % 5,5eko Kontsumoko Prezioen Indize (KPI) historikoa aplikatu izan baliote, 656,5 euroko atzeraeraginezko ordainsaritxoa jasotzeko eskubidea izango zuten. Eta Lanbide arteko Gutxieneko Soldata (LGS), urte amaieran, eguneratu ondoren, 1.002,25 eurokoa izango zen, 14 ordainsaritan.
Oraingoz ez daukagu berri gehiagorik. Dakiguna da Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak aspalditik defendatzen duen 1.200 eurotik oso urrun dagoela, eta beldur gara erabakiko den LGS berria zenbateko horretatik urrun egongo dela, eta gainera, kontuan hartu behar da, azken urteotako inflazioak, batez ere 2021ekoak, zenbateko hori asko ahuldu duela.
Beste behin azpimarratu behar dugu LGSren igoerak, soldata duinak dituzten enpleguak hobetzeak eta zabaltzeak diru-sarrera gehiago emango lizkioketela Gizarte Segurantzaren kutxari, eta gaur egungo eta etorkizuneko pentsio publiko hobeak bermatuko lituzketela.
6.- Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduaren IV. urteurrena ospatzeko txapa
Oroitzapenezko 6.000 txapa egiten ari dira, 3.000 Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduaren logotipoarekin eta beste 3.000 Bizkaiko Pentsiodunen Mugimenduaren logotipoarekin. Batez ere urtarrilaren 15eko manifestazioetan banatzeko dira. Harrotasunez erakutsi ahal izango dira papar-hegaletan, poltsetan edo bakoitzak nahi duen tokian, eraman dugun borrokaren sinbolo gisa, eta pentsio publiko eta duinen eta bizitza osasuntsu eta osasungarria izateko dagozkigun beste eskubideen defentsan jarraitzeko prest gaudela adierazteko. Salmenta-prezioa euro 1ekoa izango da.
