1.- Abuztuaren 22an, -astelehena- Bilbo eta Bizkaiko pentsiodunak manifestaziora !
Aurreko asteazkenean, Bizkaiko Pentsiodunen Mugimenduaren batzarrean, abuztuaren 22an, Aste Nagusiko astelehenean, Bilbon egingo den manifestazio pentsioduna antolatzeko azken urratsak eman ziren. Eguerdiko 12etan hasiko da plaza Eliptikotik eta Udaletxe aurrean amaituko da. Gure asmoa Areatzan edo Arriagan bukatzea zen, baina ez digute baimenik eman, ez baitago baimenduta, jai-gunea delako.
Manifestu bat onartu zen eta banatua izango da, kartelak Bilbon eta Bizkaiko herri gehienetan jartzen diren aldi berean. Bizkaiko hiriburuko erdigunea eta auzoak zeharkatzeko kotxe batzuk ere antolatu dira, pentsiodunak eta herritar guztiak manifestazioarekin bat egitera gonbidatuz, jokoan dagoena gaurko eta etorkizuneko pentsio publikoak baitira, herritar gehienei eragiten dietenak.
Manifestaziorako txistulariak, bertsolaria eta beste animazio batzuk aurreikusita daude. Era berean, pintxo-potea edo freskagarri bat hartu ahal izango da hainbat txosnatan, prezio merkean eskainiko dizkigute-eta.
Asturiasko hainbat hiri eta herritako pentsiodunek autobus bat betetzeko asmoa dute, manifestazioan parte hartzeko eta euskal pentsiodunen mugimenduari elkartasuna adierazteko. Harrera ona izango dute.
2.- Pedro Sánchezek iragarri du Lanbide arteko Gutxieneko Soldata igoko duela (LGS) 2023an legegintzaldia amaitu baino lehen
Yolanda Diazek uztailaren hasieran adierazi zuen ez zuela baztertzen aurtengo bigarren seihilekoan LGSren balioa handitzea. Baina Pedro Sanchez Espainiako Gobernuko presidenteak duela bi aste iragarri zuen irailean bilera bat egingo duela Adituen Batzordearekin eta Lan Ministerioarekin, Lanbide arteko Gutxieneko Soldata igotzeari ekiteko eta, horrela, Europako Gutun Sozialaren bideari jarraitzeko konpromisoa betetzeko, LGS batez besteko soldataren %60an koka dadin, 2023ko legegintzaldia amaitu aurretik.
Ez zuen xehetasun eta zehaztapen gehiagorik iragarri. Beraz, 2022. urte honetan, LGSren hileko 1.000 euroko kopurua ez dela mugituko pentsarazten du. Ez zuen zehaztu igoera hori 2023ko urtarrilaren 1etik aurrera izango den ala ez.
Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak, 2018az geroztik, 1.080 €ko gutxieneko pentsioa eta 1.200 €ko Lanbide arteko Gutxieneko Soldata eskatu izan du, erreferentzia gisa Europako Gutun Sozialaren %60ren onartuta eta urte hartan zehazki aplikatuta.
Baina ezin dugu alde batera utzi ordutik inflazioa edo prezioen igoera izugarria izan dela, batez ere iaz (%6,5) eta are gehiago 2022an, uztailean urte arteko %10,8koa izan baita, eta aurreikuspen guztien arabera kasurik onenean apur bat murriztu daiteke, baina baita handitu ere.
Kontsumoko Prezioen Indizea (KPI) 2019tik metatutakoaren eta eguneratuta arabera, 2022ko KPIa %10ekoan finkatzen bada, 1.080 €ko gutxieneko pentsioa erosteko ahalmena ez galtzeko 1.281 € izan beharko litzateke. Eta 1.200 €ko LGSa kalkulu-metodo bera erabilita, 1.424 €koa. Euskal sindikatuen gehiengoa eskatzen ari da, Europako Gutun Sozialaren irizpideak errespetatuz, 1.400 € inguruko lanbide arteko gutxieneko soldata.
Beste arazo zehatz bat izango da batez besteko soldata kalkulatzea, eta, ondoren, LGS %60 aplikatzen den ala ez ezartzea. Azken bi urteetako batez besteko soldata %10 baino pixka bat gehiago murriztu da edo murriztuko da termino errealetan, kontuan hartuta soldatak KPIaren igoeren oso azpitik dauden igoerekin eguneratu direla. Horrek esan nahi du LGSak erosteko ahalmena galduko duela proportzio berean.
1.080 €ko gutxieneko pentsioak eta LGSak gizarteko sektore behartsuenei eta ahulenei eragiten diete, batez ere emakumeei, eta pentsiodunen eta langileen artean milioika pertsona dira. Ezin dugu onartu gehiago sufritzea oraindik prezioen igoera eskandalagarriarekin, egunetik egunera gero eta handiagoa baita ekonomiaren burtsa.
3.- Nora bideratu Gasteizko Gobernuaren diru-soberakinak?
2020. eta 2021. urteen artean aurrekontuetan erabili ez dena eta ezta zor publikoa ordaintzeko ere 1.876,6 milioi euroko partida da, urteko aurrekontuaren %14 inguru. Ogasun Sailak Euskal Autonomia Erkidegoko Legebiltzarrean berretsitako datuak.
Eta aurten, diru-sarrera fiskalak hazten ari dira; horrek esan nahi du urte amaieran positiboak izango direla, ziurgabetasun ekonomikoak eta PFEZaren iragarritako deflaktazioa gorabehera. Beraz galdera hauxe da: gizartearen beharrak eta arazoak inflazioa dela-eta areagotzen ari direnean, edo bizitzaren kostua handitzen ari denean, nora bideratuko dira diru gerakin edo soberakin horiek?
Osakidetzak eta zerbitzu soziosanitarioek inbertsio garrantzitsuak behar dituzte plantillak handitzeko, lan-baldintzak eta osasun-azpiegiturak hobetzeko. Duela lau urtetik hona, gutxieneko pentsioak 1.080 € arte osatzeko eskariak erantzunik gabe jarraitzen du. DSBE (Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta) sektore behartsuenentzat eta kalteberentzat ez da eguneratu, Gizarteratzeko eta Bermatzeko abenduaren 23ko 18/2008 Legean ezarritakoaren arabera, eta adabaki batzuk baino ez dira aurreikusten DSBE berriaren proiektuan. Etxebizitzak eskuratzea eragozten duten alokairu-igoeren arazoek eta etxebizitza indarrez hustera behartze dramatikoenek berdin edo okerrago jarraitzen dute.
Gasteizko Gobernuaren eta Aldundien ekonomiari eta diru publikoaren soberakinei esker, inbertsioak egin daitezke behar sozial horiek arintzeko, baina ez dago inolako borondate politikorik behar sozial horiek asetzeko dirua bideratzeko; hori bai, Euskadin ondo gaudela dioen adierazpena behin eta berriz errepikatzen da, eta oso ondo, Espainiako Estatuko gainerako autonomia edo herrien egoerarekin alderatzen badugu.
4.- Amatasun-osagarriari buruzko informazioa eta argibideak.
Gizarteratze, Gizarte Segurantza eta Migrazio Ministerioaren uztaileko datuen arabera, Espainiako Estatuan 282.391 pentsiodunek jasotzen dute orain genero-arrakalarengatiko osagarria deritzona. Plus horri esker, amek (kasuen 93,8) eta aitek 28 euro (seme-alaba batengatik) edo 112 euro (gehiengoz 4 seme-alabarengatik) jaso ditzakete hileko 14 ordainsarietan.
Osagarri hori aurtengo otsailetik dago indarrean (Rajoyren gobernuak 2016an sortutako amatasunagatiko osagarriaren ordez, bi seme-alaba edo gehiago zituzten pentsiodunentzat). Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak 2019an gizonezkoei plus hori jasotzeko eskubidea aitortu ondoren, hainbat epai eman dira Estatu espainiarrean hainbat aitari eskubidea aitortuz, eta maiatzean Auzitegi Gorenak, gainera, haien kobrantzaren atzeraeragina ezarri zuen, pentsioa aitortu zitzaien egunetik aurrera. Baldintza guztiak betetzen badituzte, gaur egun erretiro-pentsioa (aurreratua edo ez), ezintasun-pentsioa edo alarguntza-pentsioa 2016ko urtarrilaren 1etik aurrera lortu duten gizonek ere eska dezakete.
Aitorpen horrek 2021eko otsailaren 4an osagarri berria indarrean jarri arte izango ditu ondorioak, salbu eta gizonak osagarri hori jasotzeko eskubidea badu, emakumearen aurretik, edo emakumea ez badago hil delako.
Dagoeneko ez da beharrezkoa bi seme-alaba edo gehiago izatea. Orain ume bat izatea nahikoa da, bai emakumeen kasuan, zein gizonen kasuan. Baina lehenago seme-alaba bakarra izateagatik eskubiderik izan ez bazenuen, ezin da osagarri hori erreklamatu pentsioa 2021eko otsailaren 4a baino lehen eskuratu baduzu.
Orain erretiro aurreratua, borondatezkoa edo nahitaezkoa hartu ahal izango da. Ez erretiro partzialetik, baina bai erretiro partzialetik betikora iristen denean, adina beteta.
Inola ere ezingo dute aldi berean osagarria lortu bi gurasoek. Biek eskubidea balute, amari bakarrik esleituko litzaioke (bikote heterosexuala bada) edo pentsio txikiena jasotzen duenari, sexu bereko bi pertsona badira. Osagarria jasotzeko eskubidea galdu egiten da bikoteko beste kidea erretiroa hartzean (edo ezintasun-pentsioa kobratzen hastean) hari badagokio kobratzea.
Emakumeentzako baldintzak. Onuradun izateko orain seme edo alaba bakarra izatea nahikoa den arren, emakumeak Gizarte Segurantzaren sistemako edozein erregimenetan izena emanda egon behar du, eta kotizaziopeko erretiro-pentsioa, ezintasun iraunkorreko pentsioa edo alarguntza-pentsioa jasotzeko eskubidea izan behar du.
Gizonentzako baldintzak. Gizarte Segurantzaren sistemako edozein erregimeni atxikita egoteaz gain, eta ordainsari-pentsio bat kobratzeko eskubidea sortu izanaz gain, honako baldintza hauek ere bete behar ditu gizonak: 1.- Zure erretiro-pentsioa amak kobratzen duena baino txikiagoa izan behar da. 2.- 1994ko abenduaren 31 baino lehen jaiotako edo adoptatutako seme-alaben gurasoek gutxienez lau hilabeteko kotizazio-ezak izan behar dituzte jaiotzaren (eta adopzioaren) aurreko bederatzi hilabeteen eta hurrengo hiru urteen artean. 3.- 1995eko urtarrilaren 1etik aurrera jaiotako (edo adoptatutako) seme-alaben gurasoen kasuan, jaiotza eta adopzioaren ondorengo bi urteetako kotizazio-oinarrien baturak aurreko bi urteetako batura baino %15 txikiagoa izan behar du.
Emakumea hilez gero, bien seme-alabengatik alarguntza-pentsioa eskuratzen badu, betiere baten batek umezurtz-pentsioa jasotzeko eskubidea badu. Kasu horretan, ez dira aurreko idatz-zatietako baldintzak bete behar.
Osagarriaren zenbatekoa. Lehenengo urtean, 28 euro hilean (392 urtean) seme-alaba bakoitzeko, lehenengotik hasita. Lau seme-alaba edo gehiago izanez gero, 112 euro hilean (1.568 euro urtean). Zenbateko finkoa da, erretiro-pentsioa edozein dela ere. Bigarren urtetik aurrera, pentsioa handitzen den bezala errebalorizatuko da, KPIaren arabera edo, pentsio gutxienekoen kasuan, Estatuko Aurrekontu Orokorretan ezarritakoaren arabera.
Eskabideak. Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalean egin behar dira. Pentsiodun berriek erretiro-, ezintasun- edo alarguntza-pentsioa izapidetzearekin batera egin behar dute.
5.- Hego Euskal Herrian onartutako mendeko 13.900 pertsonak ez dituzte jasotzen dagozkien prestazio eta zerbitzuak
EAEn (Euskal Autonomia Erkidegoa) 78.740 mendeko pertsona daude onartuta, eta horietatik %16,59k (13.000 pasatxo) ez dute dagokien prestazioa edo zerbitzua jasotzen. Nafarroan 15.330 dira aitortutako mendeko pertsonak eta %5,54 (850 pertsona inguru) prestazioa jasotzen ez dutenak. Guztira Hego Euskal Herrian 13.900 inguru.
Espainiako Estatuan, guztira, 1.450.000 dira aitortutako mendeko pertsonak. Horietatik 1.255.161 prestazioa eta zerbitzuak jasotzen dituztenak dira, eta horrek esan nahi du %13,4k ez dituztela jasotzen.
Deigarria da Euskadi Autonomi Erkidegoan, dauden aukera eta gaitasunekin, prestazioa jasotzen ez dutenen ehunekoa Espainiako Estatuko batez bestekoa baino handiagoa izatea, eta are handiagoa Nafarroan baino.
Eta 65 urte edo gehiagoko pertsonak mendeko pertsonen %72 dira. Eta igarotzen den egun bakoitzean, mendekotasuna duten pertsonen aitorpena eskatzen duten pertsonen kopuruak gora egiten du, hiltzen direnenak baino gehiago.
Hego Euskal Herriko eta Espainiako Estatuko administrazioek ez diote behar bezalako arreta jartzen gizarte-arazo horri, ez baitiote dagokien prestazioari eta zerbitzuei erantzuten, eta, gainera, hainbat hilabetetan luzatzen dute eskaera berriei eman beharreko erantzuna. Gainera, Mendekotasunaren Behatokiko presidente José Manuel Ramirezen arabera, kostu txikiagoko zerbitzuak lehenesten dira, hala nola telelaguntza edo etxeko arreta, egoitza-arretaren aurretik.
6.- Gasteizko Andre Maria Zuriaren jaietan pankarta pentsiodun bat kentzeko eskatu du Udaltzaingoak
Abuztuaren 4an, Gasteizko Andre Maria Zuriaren jaiak hastearekin batera, Arabako Pentsionistak Lanean taldeko kide batek pankarta bat jarri zuen Arabako hiriburuko eraikin batean aldarrikatzeko: Euskal Gizarte Segurantza. Orain eta hemen 1.080 €. Lehen Publikoa. Primero lo Público.
Udaltzain batek eztabaida izan zuen taldearekin eta adierazi zien udal-ordenantzak ez duela pankartak jartzeko baimenik ematen, pankartak kentzea eskatzen ziela eta, hala egin ezean, espedientea irekiko ziela. Ez zuen axola Gorka Urtaran hiriko alkatea handik pasatzea, pankarta ikustea eta ezer ez esatea. Are gehiago, hurrengo egunean ETBn atera zen elkarrizketa bat izan zuen, non alkateak elkarrizketatzailearekin batera pankarta hori atzean zuela egin zuen.
Egunak igaro ondoren, pankarta ez zen kendu. Pandemiaren aurreko bi urteetan, Andre Maria Zuriaren jaiak zirela eta, pentsiodunak aldarrikatzeko pankartak jarri ziren, antzeko eskaerekin, baina ez zen ezer gertatu.
Oraingoz ez da espedienterik ireki. Pentsiodunen Mugimenduak, egiten bada, adierazpen askatasunaren esparruan Udalak oinarrizko aldarrikapen legitimoak errefusatu dituela salatuko du. Eta edozein espediente deuseztatzea eskatuko du, are gehiago zehapenen batekin batera badoa.
