1.- Udaz eta jaiez gozatu ondoren, orain eguneroko bizitzako errealitate gogorra
Uda honetako beroez, lehorteez, suteez… haratago, Euskal Herriko hiriburuetako eta herri gehienetako jaiek parte-hartze eta gozamen zabala izan dute, oso desiratua pandemiak ezarritako bi urteko mugen ondoren.
Baina ezin dugu aipatu gabe utzi emakumeen aurkako ziztadek eta sexu-erasoek osatzen duten gizarte-arazo larria, sistema matxista eta patriarkal baten adierazpena, oraindik ere gure gizartean indar handiz nagusitzen dena eta emakumeak baztertu, zapaldu eta gizonen eskubide eta askatasun berberak ukatzen dizkiena. Mugimendu feministak mota guztietako erasoei emandako erantzun indartsu eta masiboek, bai jaietan bai eguneroko bizitzan, emakumeen eta gizonen berdintasunerako bidea irekitzen dute.
Pentsiodunak garen aldetik, ezin ditugu aipatu gabe utzi jaietan sinadurak biltzen eta bestelako jendarteratze-ekimenak sustatzen aritu diren kideak, gaurko eta etorkizunerako pentsio publiko eta duinak defendatzeko; bereziki, Bilboko Aste Nagusiko asteleheneko manifestazio arrakastatsua antolatu edo parte hartu zuten lagunak.
Baina orain lanera itzuli behar dugu, kalean pentsio eta soldata duinak eta zerbitzu publiko eta kalitatezkoak defendatzen jarraitzeko, batez ere panorama zaila kontuan hartuta aberatsek eta goi mailako klaseek beren interesak eta pribilegioak mantendu nahi dituzten langileen, pentsiodunen eta gainerako herri-sektoreen kontura.
Datorren astelehenean ‒irailak 5‒ Hego Euskal Herriko hiriburuetan eta hainbat herritan (batzuk hilaren 12an izango dira) elkarretaratzeak hasiko ditugu berriro. Datozen hilabeteetarako aurreikusi dugun lan- eta mobilizazio-egutegia oso trinkoa izango da. Beste ekimen batzuen artean, garrantzi handiko bi hitzordu ditugu: urriaren 1a “Adinekoen Nazioarteko Eguna”, Hego Euskal Herrian bultzatuko duguna, eta urriaren 15a, Madrilen, Estatu espainiarreko gainerako erkidego eta herrietako pentsiodunen mugimendu eta plataformekin batera, pentsio publiko eta duinak eta horiek bermatuko dituen sistema publikoa aldarrikatuko dituen mobilizazio bateratu zabal eta anitza. Era berean, bildutako milaka sinadurak entregatuko dira, talde parlamentario guztiek beren erantzukizunak beren gain har ditzaten eta gure eskaerak babestu eta bermatuko dituzten beharrezko neurriak, legeak edo legezko mekanismoak bidera ditzaten proposatuz.
2.- Bankaren, CEOEren eta Eskuinaren zerbitzura dauden batzordekide eta editorialistek pentsioen errebalorizazioaren aurka egingo dute, KPIaren arabera
Ez da egunik pasatzen bankuaren zerbitzura dauden bokalik eta komunikabiderik gabe. CEOE eta eskuin politikoa, saiatu pentsio, soldata eta gastu sozialen murrizketa justifikatzen inflazioa geldiarazteko argudioarekin.
Bereziki, beren bateriak zuzentzen dituzte pentsioen balioa handitu ez dadin, benetako KPIarekin ez ezik, abenduan onartutako pentsioen erreforman ezarritako batez besteko KPIarekin, Gobernuaren, CEOEren eta CCOO eta UGT sindikatuen aurretiazko akordioarekin.
Denak balio die. Zinismo eta harrabots handienarekin datu distortsionatzaileak alderatzen dituzte, logikarik txikiena ere ez dutenak, pentsioen eta soldaten artean. Ez dute nahi pentsioak KPIarekin handitzea, ezta gutxieneko pentsioa 1.080 eurora nabarmen hurbiltzea ere. Horretarako, eskari horien zuzentasuna eta horien aplikazioaren bide ekonomikoa deslegitimatu nahi dituzte. Aldi berean, mugimendu pentsiodunaren, langileen eta, bereziki, enpleguaren eta ezartzen zaizkien soldaten prekarietatea pairatzen duten gazteen artean zatiketa eta mesfidantza sortzen saiatzen dira.
Erretiratu berrien pentsioak, batez beste 1.400 eurokoak, Estatuan batez beste 1.320,20 eurokoak dira. Ez zaie interesatzen batez besteko soldata hori –logikoa litzatekeena– hileko batez besteko pentsioarekin alderatzea, 1.090,20 eurokoa baita. Beste horrenbeste gertatzen da batez besteko pentsioa eta 700 eta 1.000 euro arteko gazteen soldata alderatzen direnean. Zinismorik handiena pentsiodunen, langileen eta gazteen artean nahasmena, mesfidantza eta zatiketa sortzea da.
Ditugun komunikabideekin eta gure eskaerak libreki eta zentzuz defendatzeko jasaten ari garen informazio-boikotarekin zaila da mezu horiek indargabetzea. Gero eta beharrezkoagoa da gezur eta distortsio horiek desmuntatzea eta pentsiodunen, langileen, gazteen eta gainerako herri-sektoreen arteko harreman- eta mobilizazio-itunak egitea. Jakina, ez da konponbiderik ez alternatibarik Errenta Ituna, Raul Arza Euskadiko UGTko idazkari nagusiak eta Urkullu lehendakariak berriro proposatu digutena.
3.- Sánchez Galán eta Josu Jon Imaz Gobernuaren zergaren aurka
Sanchez Galan Iberdrolako presidente eta kontseilari delegatuak 13,2 milioi euroko diru-sarrerak izan zituen 2021ean. Josu Jon Imazek, ate birakarien ohiko adibidea, Repsoleko kontseilari delegatu izan aurretik EAJko lehendakari eta Gasteizko Gobernuko Industria sailburu izan zena, iaz 4,24 milioi euroko diru-sarrerak izan zituen. Biek ala biek, bankuko arduradun nagusiekin batera, protesta eta xantaia egiten dute egunez egun Pedro Sanchez buru duen koalizio-gobernuak ezarri duen diru-sarreren eta irabazien gaineko zerga mugatuagatik –bakarrik hurrengo bi urteetarako–.
Gobernuaren asmoen berri izan zutenetik, Josu Jon Imaz nabarmendu zen zerga mugatu horri egindako kritikengatik eta erabateko arbuioagatik, eta saihestu eta ezkutatu egin zuen azken urteotan, pandemiaren garaian ere, banka eta enpresa handiak (benetako oligopolio elektriko eta gasistikoak) izaten ari diren onura eskandalagarriei buruzko edozein aipamen. Bere adierazpen publikoen arabera, 2022an ere berresten eta sendotzen ari dira.
Duela egun batzuk, El País egunkarian, Jon Imazek berriro ere nabarmendu zuen zerga horri uko egitean duen protagonismoa, zera adieraziz “enpresen eta enplegu industrialaren inbertsio-ahalmena kaltetuko zuela eta, azken batean, herrialdearen lehiakortasunean eta modernizazioan eragina izango zuela”. Eta bere xantaia -eta gaitzespen aktiboko jarreran sakonduz-, aurreratu zuen gaia auzitegietara eraman zitekeela, zerga hori legez kanpokotzat jotzea espero baitzuen.
Jendea nahasteko, beren jarrerari gainpisua kentzeko eta interesdun batzuek beren deklarazioetatik zerbait positiboa erreskatatzen saiatzeko, agintariei eskatu zien “ausartak izateko, PFEZ igotzeko eta kapitalaren errentei zein dirua dutenei zergak ezartzeko”. Ez du inork sinesten. Ke-gortina bat da, eta Josu Jon Imazek, Sánchez Galánek eta konpainiak bilatzen duten gauza bakarra beren negozioen etekinak handitzea da, akziodunentzat eta beraientzat pertsonalki, haien diru-sarreren zati bat negozioek lortzen dituzten etekinen araberakoa baita.
Deigarria da, elektrizitate- eta gas-enpresa handiek Europako herrialde askotan dituzten onura izugarrien aurrean, argindarraren eta gasaren prezio altuaz lortutakoak, inolako kontrolik gabe, Europako Batzordeko presidenteak, batere susmagarria ez denak aurrerakoia izateaz eta enpresa- eta finantza-botere handiei aurre egiteaz, larrialdiko neurriak planteatu behar izana, kontrolik gabeko prezio horiek mugatzeko eta inflazioaren goranzko zurrunbiloa geldiarazteko. Berak ez du egiten biztanleriaren gehiengoaren interes sozialak babesteko, baizik eta Europako ekonomia kapitalista salbatzeko, atzeraldiaren berehalako arrisku baten aurrean baitago eta Euskal Herriko ekonomiari ere eragingo baitio.
4.- Abuztuan inflazioa %10,4koa izan da, uztailekoa baino pixka bat txikiagoa
Inflazioa arintzeko hartzen ari diren neurri partzialek, bai Estatu espainiarrean, bai Europa osoan, kasurik onenean oso gutxi arintzea edo prezioen igoera-tasa altuei eustea baino ez dute lortzen, 2.021eko erdialdetik hilabetez hilabete errepikatzen edo handitzen baitira.
Estatu espainiarrean, uztailean %10,8 izatetik abuztuan %10,4 izatera igaro da; hori, alde batetik, erregaien prezioaren jaitsiera txiki batetik dator, dena dela azken bi asteetan berriro egin du gora. Dezelerazio txiki hori gorabehera, inor ez da ausartzen inflazioak nabarmen atzera egingo duela iragartzera, ezta 2023rako ere. Espainiako Bankuko eta beste erakunde batzuetako ekonomialariek, azken aldian ia inoiz asmatu ez dutenek, aurreratu dute urtearen amaieran Espainiako Estatuan %7,8koa izan daitekeela.
Botere finantzario handiei, korporazio ekonomiko edo multinazionalei, energiaren, lehengaien, elikagaien, garraioen… prezioekin finkatu eta espekulatzen dutenei, kontrola eta betoa jarri gabe, ez dago inflazioari muga jartzeko modurik. Botere politiko eta instituzionaletatik bakarrik lor daiteke helburu hori, mobilizazio eta protesta sozial zabal, masibo eta zeharkakoekin.
Oso ondo dakite pentsioen eta soldaten igoera ez dela inflazioaren eragilea, haiek sortzen dituzten eta etekina ateratzen duten krisien paganoak izatea baino ez dute nahi. Pentsiodunok gure etengabeko mobilizazioekin jarraitzea beste aukerarik ez dago, pentsioak benetako KPIaren eta 1.080 euroko gutxieneko pentsioaren arabera eguneratzeko eskakizun ukaezinarekin. Eta gauza bera gertatzen zaie langileei, edo grebekin, manifestazioekin eta beste ekimen batzuekin defendatzen dituzte beren soldatak eta lan-eskubideak, edo oraina eta egun bakoitzean espero duten etorkizuna okerragoa eta prekarioagoa izango da.
5.- Erromoko Nagusien Etxea eraistearen aurkako protestek jarraitzen dute
Joan den asteko ostiralean Nagusien Etxeko adinekoek kartel ugari itsatsi zituzten auzoan zehar. Horietan Amaia Agirre Getxoko alkatea eta bere jokabidea agertzen ziren, polizia-indarrez baliatuz eraistea inposatzeko.
Larunbatean auzoko gazte talde bati egokitu zitzaion salaketa Bilboko erdigunera eramatea. Aste Nagusian, itsasontzi batean, Ibaizabal itsasadarreko urak zeharkatu zituzten Bizkaiko hiribururaino, Amaia Jaia ordezkatzen zuen panpin batekin. Pio Baroja plazan, udaletxe parean dagoen ontziralekura iritsi zirenean, dozenaka adineko auzokide zituzten zain. Han, Ibar Nagusien Etxea Elkarteko ordezkariek eta gazteek Erromoko eraikin historikoaren eraispena salatu zuten eta eraikina inguratzen duen hesia kentzeko eta sartzeko eskubidea eskatu zuten.
Auzora itzultzean, elkarretaratze handia egin zen, eta aste honetako astelehen eta asteazkenean berriro egin da. Kontzentrazioekin batera, EAJ eta PSEri buruzko eslogan kritikoak dituzten pintadak daude (Getxoko gobernu-taldea osatzen dute, eraisketaren arduraduna), baita auzoko gazteek egindako oihalezko pankarta ugari ere.
Aste honetako ekimenik nabarmenena atzo Erromoko kaleak zeharkatu zituen manifestazioa izan zen, adin guztietako pertsonek parte hartu zutelarik. Bertan Uribe Kostako inguruko beste herri batzuetako pentsiodunen mugimenduko kideak ere izan ziren. Aspaldidanik, eskualde horretako eta Bizkaiko Pentsiodunen Mugimenduak Erromo auzoko adineko pertsonentzat eta pentsiodunentzat, baita inguruko beste herri askorentzat ere, sinbolismo handiko zentro hori babesteko konpromisoa hartu du.
Nagusien Etxetik baieztatu digutenez, 6.000 adineko baino gehiago dira zentro horretan bazkide edo etxea erabiltzen dutenak. Zenbait komunikabidek eta sare sozialek aditzera eman dutenez, Bilbon, itsasadarrean barna –goian aipatzen da– egindako ibilaldiaren amaieran emakume gazte batek esan omen zuen 1.600 pertsonari eragin diela Nagusien Etxeak, baina zuzendu behar dugu. Interesgarritzat jotzen dute Nagisien Etxekoek zuzenketa hori, kopuruaren dimentsio soziala askoz handiagoa delako.
6.- Inork ezin du ukatu jasaten ari garen klima-aldaketa
Oraindik amaitu ez den uda honetan, klima-aldaketak bere aurpegia erakutsi du. Hiru bero-boladek, lehorteek, suteek, desertifikazioak… klima-aldaketaren aurrean ditugun arriskuen erakusgarri mingotsak utzi dizkigute.
Azken urte hauetan, artikoko edo glaziarreko krisketen urtzea erakusten zigutenean, bazirudien urrun geratzen zirela eta haien ondorioak ez zirela gure lurretara iritsiko. Uda honetan izan ditugun bero-bolada hauek eragin kezkagarria izaten ari dira, ez bakarrik lurrari, larreei, nekazaritzari, ibaiei…, baita pertsonei ere, oro har, eta batez ere gaixotasun kronikoak dituzten edo gaixotasun kronikoak jasaten dituzten adinekoei.
Hainbat erakunde ekologista eta zientzialarik hamarkadak daramatzate arazoaz ohartarazten eta gobernuei eskatzen diete neurri serio eta arduratsuak har ditzatela, benetan klima-aldaketaren ondorioei eta horiek eragiten dituzten kausei aurre egiteko. Baina gobernu gehienek gutxi edo ezer ez dute egiten, adierazpen ponpoxoak alde batera utzita. Kyototik Glasgowera, hau da munduko estatu gehienen nazioarteko ekitaldi handien egoitzak, bertan hartutako akordioak formalak eta erretorikoak izan dira, jasaten ari garen klima-aldaketa eragiten ari diren kausetara joan gabe. Eta dirudienez in crescendo jarraituko du datozen urteetan.
Ekoizpen- eta banaketa-sistema kapitalista honek hainbeste CO2 isurtzen du atmosferara etenik gabe, ezen Lurra berotzen ari baita, eta aldaketarik ez badago, atzeraezina izan daiteke hori. Erakundeek orain arte hartutako neurriak adabaki hutsak eta barregarriak izan dira. Ezinbestekoa da talde korporatibo handiak behartzea beren ustiapen-metodoei uko egitera eta ingurumena errespetatzera. Era berean, plan publikoak sustatu behar dituzte ura, energia, basoak, nekazaritza, animalia-espezieak eta, batez ere, planeta honetan bizi garen pertsona guztiak babesteko. Hondatze hori geldiarazten ez badugu, orain bizi garenok ez ezik, gure seme-alabek, bilobek eta hurrengo belaunaldiek ere askoz gehiago sufrituko dute.
