1.- Pandemiaren ondorioak ez dira desagertzen, eta osasun-arretako arazoek bere horretan diraute
Neurri batean bada ere, duela hiru astetik, pandemiak ezarritako murrizketa gehienak kentzea eta “normaltasunera” itzultzea adostu zenetik, kutsatzeak eta ospitaleratzeak berpizten ari dira. Eta 70 urte edo gehiagoko pertsonei gonbita egiten zaie hirugarren txerto bat jasotzeko, gripearen txertoarekin batera; horretarako baldintza bakarra da bigarren txertoa hartu zenetik 6 hilabete igaro izana. Ez dago zalantzarik denok kontuz ibili behar dugula, baina erakundeek duten erantzukizun nagusia alde batera utzi gabe.
Joan den urriaren 19an, Bilboko Auzo Elkarteen Federazioa Basurtuko Erakunde Sanitario Integratuko (ESI) Integrazio Zuzendaritzarekin bildu zen, bere beldurrak azaltzeko eta gure osasun-zentroetako lehen mailako arreta, pandemia aurreko egoerara, nola itzuliko den galdetzeko. Federazioak, besteak beste, lehen arretako zentroek emandako arretan dauden arazoak planteatu zituen. Erantzuna izan zen udako oporraldiaren ondoren, irailaren 15etik aurrera, beren ohiko ordutegira itzuli direla. Baina, gaineratu dutenez, abenduan, beharbada, arreta berrantolatu beharko dute zentroetan, langileen oporraldia errespetatu behar izateko aitzakia berarekin. Eta telefono bidezko arretak aurrez aurrekoaren kaltetan sortzen dituen arazoen aurrean, erantzuna izan zen “telefono bidezko arreta tresna ona eta desiratua dela, herritarrek hala eskatuta”.
Baieztapen harrigarri honen aurrean, Auzo Elkarteen Federazioaren ordezkaritzak agerian utzi zuen aurrez aurreko arreta behar duten adineko pertsona askoren kexak jaso dituztela, non, hobeto eta konfiantza handiagoz artatu ahal izateko, beraien patologiak eta beharrak ezagutzen dituzten mediku berberak behar zituztela adierazten zuten. Era berean, Basurtuko ESIko zuzendaritzari jakinarazi zitzaion lanpostu hutsak betetzeko eta beste premia batzuk asetzeko plantillarik ez dagoela; izan ere, Osasun Ministerioak deitutako Barneko Mediku Egoiliarraren (BAME) plaza kopurua handitu den arren, jubilazio kopurua birjartze kopurua baino handiagoa da.
Auzo Elkarteen Federazioaren ondorioa da “berriro azpimarratu nahi dugula oso garrantzitsua dela osasun-sistema publiko hurbil eta kalitatekoaren defentsan inplikatzea eta, lehentasunezko aukera gisa, aurrez aurreko zerbitzura itzultzea”.
2.- Sei anbulantziako zerbitzua kendu eta 60 langile inguru kaleratu dituzte
Asteazkenean, anbulantzietako langileek elkarretaratzea egin zuten Gasteizen, ELA, LAB, UGT, CCOO eta ESK sindikatuek deituta. Arrazoia: Lakuako gobernuaren aurrean salatzea lekualdaketa sanitarioko 6 anbulantziaren zerbitzua kendu dela eta 60 langile inguru kaleratu direla. Eta salaketa Osasun Sailaren ateetara eraman zuten. Bertan, Gotzone Sagardui Osasun sailburuari zuzendutako idazki bat erregistratu zuten, kaleratuak berriz har ditzatela eta hil honen hasieran, urriaren 8an, ezabatutako sei anbulantziak berrezar ditzatela eskatuz.
Azaldu zuten anbulantzia horiek covid-19ak kutsatutako pazienteen garraioan aritzen zirela, eta gaineratu zuten, pandemia baino lehen ere, asistentzia-garraioa eta asistentziatik kanpoko garraioa ez zela nahikoa; horregatik, zerbitzu hobea eskaintzeko ibilgailu gehiago behar direla uste dute, bai asistentzia-anbulantzietan, bai asistentziatik kanpoko anbulantzietan.
Nabarmendu zuten, halaber, “ez dela osasun-sistema publikoa sustatzen, nahiz eta erabateko lehentasuna izan behar duela agerian geratu izan. Eusko Jaurlaritzak hartutako erabakia herritarren zerbitzura egongo den osasun-sistema sendoa eta kalitatekoa sustatzearen aurkakoa da, arlo horretan negozioa egin nahi duten interes ekonomiko pribatuen alde eginez”.
Sindikatu deitzaileek (ELA, LAB, UGT, CCOO eta ESK) jakinarazi zuten euren protesta ez dela Gasteizera mugatuko, baizik eta Gipuzkoan eta Bizkaian ere mobilizatuko direla, eta gure herrian osasun-sistema publiko eta kalitatekoaren aldeko benetako apustua eskatuko dutela.
3.- Eta beste bat: Osakidetzak alboratu ditu pandemian kontratatutako 4.000 osasun-langile
Urriaren 25ean El Correo egunkariak argitaratu zuenez, sindikatuen informazioak erreferentziatzat hartuta, Osakidetzak pandemian kontratatutako 4.000 osasun-langile alboratu ditu, kontratazio eta ordezkapen zerrendetara bidaliz. Osasun-langile horietako asko txertaketa-lanak egiten aritu ziren “txertaketa-gunetan”, edo arakatzaile lanetan. Horietako batzuei deitzen ari zaie arlo batzuetan sortu berri diren lanpostu hutsak betetzeko. Hala ere, gainerakoek hurrengo oporraldiak iritsi arte itxaron beharko dute Osakidetzara itzultzeko.
Sindikatuetako iturriek adierazi dutenez, Osakidetzaren erabaki hori akats larria da; izan ere, prestakuntza jaso eta esperientzia eta dinamika oso positiboa hartuta zuten profesionalak dira eta Lehen Mailako Arreta indartzeko kontratatuta egon beharko ziren, gainkarga handia baitu, are gehiago orain, murgilduta gauden gripe-garai honetan.
4.- Belarri-tiraketa elektrizitate-enpresen oligopolioari, industria elektrointentsiboen aldetik
Pedro Sanchezen Gobernuak hiru elektrizitate-enpresa handien mozkin handi eta justifikaziorik gabekoak mugatzeko egin duen ahalegin txikiak presio eta xantaia ugari jaso ditu enpresa horien aldetik, Iberdrola buru zutela. Besteak beste, hainbat euskal industria elektrointentsibori egindako xantaia erabili du, elektrizitatearen kostu oso altuen ondorioz itxiera partzialak edo ekoizpenaren mugak jasan behar izan dituztenak. Eta EAJ bera bat etorri zen Pedro Sanchezen Gobernuari bere dekretua aldatzeko egin zuten exijentziarekin, horretarako elektrizitate-enpresa handiekin negoziatzea bultzatuz, industria elektrointentsiboek beren elektrizitate-kostuak murriztuta ikusi ahal izateko eta lehiakortasunari eutsi ahal izateko. Jakina, haietako inor ez da hainbeste kezkatu etxeko faktura elektrikoen prezio oso altuaz, hau da, gizartearen gehiengoari, bereziki sektore ahulenei, eragiten dieten fakturez.
Askotan, enpresaburuen eta ekonomia-botereko taldeen artean, kontraesanak eta lehia-borrokak agertzen dira, etekinak ahalik eta gehien mantentzeko. Hau da horrelako kasuetako bat. Fernando Sotok, Espainiako Estatu osoan 70 lantegi dituzten 20 industria-talde biltzen dituen Energiaren Kontsumo Handiko Enpresen Elkarteko zuzendariak, duela egun batzuk publikoki adierazi zuen elektrizitate enpresa handiek “apur bat gutxiago irabazi beharko luketela, beren sektoreak galtzeari utz diezaion”. Baina elektrizitate-enpresa handien xantaiek beti lortzen dute fruituren bat. Dirudienez, dagoeneko lortu dute Gobernuarekin. Adi egongo gara honek zertan eman duen amore ezagutzeko.
5.- Pentsiodunen manifestazio arrakastatsua Abanto-Zierbenan
Joan den astelehenean, urriaren 25ean, Meatzaldeko eta Ezkerraldeko 700 pentsiodunek baino gehiagok manifestazioa egin zuten lehen aldiz Abanto-Zierbenan. Eguerdiko 12:00etan abiatu ziren bizi-baldintza duinen aldeko lehen langile-borroken sinboloa den Kontxa meategiaren ingurutik, eta udaletxearen aurrean amaitu ziren.
Zirraragarria izan zen. Ibilbidean zehar, kalean edo tabernetatik jendeak erabateko elkartasuna adierazi zien. “Dolores Ibarruri” Institutuaren eta haur eta gaztexoen eskolen aurretik pasatzean, ikasgeletako leihoetan jarri ziren ikasleak, txalo beroak emateko. Pentsiodun batzuek ezin izan zioten emozioari eutsi bilobak txaloka ikusita.
Udaletxearen aurrean komunikatua irakurri zen, non Escrivá-k sustatutako pentsio-erreformaren lehen zatiari buruzko lege-proiektua erabat arbuiatzen zuen, eta, aldi berean, Euskal Herriko pentsiodunen mugimenduan parte hartzen duten bi eskualdeetako pentsiodunen mugimenduaren aldarrikapenak zeintzuk diren azpimarratzen zuen. Era berean, Osakidetzan aurrez aurreko arretaren beharra nabarmendu zen, baita bankuek herritarrekin, bereziki pentsiodunekin eta adinekoekin, dituzten arazoen salaketa eta argindarraren eskandaluzko igoera salatu ere. Eta amaiera gisa, Gallartako egoitzako emakumezko langile batek beste behin salatu zuen zein baldintza eskasetan lan egiten duten, zaintza duin eta gizatiarragoen alde eginez.
Mobilizazioaren amaieran, bi eskualdeetako pentsiodunen gogoa eta ilusioa oso handia zen, eta nabarmendu zen beste pizgarri bat izan zela bi eskualdeetako herri guztietan borrokatzen eta mobilizatzen jarraitzeko, eta baita, Bizkaiko pentsiodunen mugimenduak herrialdeko manifestazioa deitzen duen bakoitzean, Bizkaiko hiriburuan ere.
6.- Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduko emakumeen asanblada nazionala prestatzeko gogoa eta ilusioa
Azaroaren 5ean Euskal Herriko pentsiodunen mugimenduko emakumeen asanblada nazionala egingo da Bilboko “La Bolsa” auzo-etxean. 10:30ean hasi eta eguerdian amaituko da. Aldez aurretik, hilaren 2an, asteartean, prentsaurrekoa emango dute leku berean, 11:00etan.
Asanbladarako aukeratutako leloa honako hau da: “Por la Defensa de Nuestros derechos. Gure Eskubideen alde”. Emakume pentsiodunei dagozkien berariazko aldarrikapen eta eskaerei helduko diete, baita pentsiodunen mugimenduan betetzen ari diren eta indartu nahi duten zeregin garrantzitsuari ere. Aldarrikapenak eta proposamenak azaroaren 13an Hego Euskal Herrian egingo diren mobilizazioen alde agertuko diren dokumentu batean jasoko dira. Egun berean Estatuko gainerako Herri eta Autonomia Erkidegoetan ere mobilizazioak egingo dira.
Aurreikuspenen arabera, “La Bolsa” auzo-etxeko aretoa gainezka egongo da, Hego Euskal Herriko lau herrialdeetako (Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroa) emakume pentsiodunen talde zabaletan piztu duen interesa kontuan hartuta. Eta jakinarazi dutenez, batzarra irekia da, bertan parte hartu nahi duten emakume pentsiodun guztiei irekia.
7.- Elkarretaratzeak eta manifestazioak Nafarroako Gobernuaren eta Parlamentuaren eta Euskal Autonomia Erkidegoko Legebiltzarraren aurrean
Urriaren 25ean, astelehena, Iruñean egin zen manifestazioa, Nafarroako hiriburuko pentsiodunen mugimenduak deituta. 250 bat pentsiodunek parte hartu zuten, eta beren ibilbidean dokumentu bana eman zieten foru gobernuari eta parlamentuari. Beste behin, polizia nazionalaren zainketa eta kontrola sentitu zuten. Bi pertsona identifikatu zituzten, eta litekeena da zigor ekonomikoren bat jasotzea. Hala bada, Euskal Herriko pentsiodunen mugimenduak zenbait ekimen hartuko ditu zigorrik jaso ez dadin.
Ostegunean, hilak 28, EAEko hiru herrialdeetako pentsiodunen mugimenduaren txanda izan zen. 1.200 lagun inguru bildu ziren Gasteizko Plaza Berrian, eta, ibilbide laburra egin ondoren, Katedraleko plaza eta eskaileren aurrean amaitu zuten, Legebiltzarretik hamarnaka metrora. Bizkaitik 8 autobus abiatu ziren, ia guztiak pentsiodunez beteta. Gipuzkoatik beste hiru autobus eta dozenaka auto atera ziren. Arabatik, Aiaraldeko lagunek autobus bat bete zuten eta herrialdeko beste herri batzuetatik ere autoetan etorri zen pentsiodun talde handi bat. EAEko eskualde eta herri gehienek presentzia eta ordezkaritza zabala izan zuten mobilizazioan, Plaza Berrian, manifestazioan eta Katedraleko Plazan ikusgai jarri ziren 30 pankartetan eta banderoletan agerian geratu zen bezala. Txaloak eta errebindikazio-hitzartzeak oso hunkigarriak izan ziren. Katedralean egindako kontzentrazioaren bitartean, hiru herrialdeetako pentsiodunen ordezkaritza bat sartu zen Legebiltzarrera, 6 pertsonaz osatua, horietako lau emakumeak. Bertan, EH Bilduko, Elkarrekin Podemos-eko eta PSE-EEko legebiltzarkideek harrera egin zieten, osoko bilkura egiten ari ziren arren. Iruñeko zein Gasteizko mobilizazioak arrakastatsutzat baino ezin dira jo, Euskal Herriko pentsiodunen mugimenduaren erreferentzialtasuna erakutsi zuten eta bi erkidegoetako gobernuek eta parlamentuek ezin izango dute saihestu guk planteatzen dizkiegun eskaera espezifikoei erantzuna eman behar izatea.
8.- Klima-aldaketa eta haren ondorio larriak egunetik egunera areagotzen ari dira
Urriaren 24an Klima Aldaketaren Aurkako Nazioarteko Eguna ospatu zen. Neurri serio eta zehatzak hartu beharrean, erakunde batzuk propaganda eta marketin instituzionala egitera mugatzen dira. Donostian erakusketa bat dago Tabakaleran azaroaren 2ra arte, eta gero EAEko beste hiriburuetara igaroko da gabonak baino lehen. “Garapen barneratzailea eta jasangarria” eta “euskal itun berdea” nahi dutela esaten digute, baina ez dute hausnarketarik egin ezta premiazko neurririk planteatu, ezta epe ertainean ere, murgilduta gauden hazkunde-, garapen- eta kontsumismo-ereduaren inguruan.
Urriaren 31tik azaroaren 12ra Klima Aldaketari buruzko Nazio Batuen Erakundearen Konferentzia egingo da Glasgow-n (Eskozia). 200 herrialdek hartuko dute parte karbono dioxidoaren (CO2) emisioen murrizketak adosteko helburuarekin, urtez urte markak hausten ari baitira. Komunitate zientifikoak adierazi du orain arte egindako goi-bileretan hartutako konpromisoak ez direla nahikoak, ez direla praktikan jartzen, eta akordio zorrotzagoak eta eraginkorragoak lortu behar direla energia-, ekoizpen- eta garraio-sistemaren ondoriozko CO2 isuriak murrizteko. Eta azpimarratu dute eredu hori berrikusi behar dela eta premiazko neurriak hartu behar direla, benetan klima-hondamendiei aurre egin nahi bazaie: kasko polarren izotza desegitea, euri-jasak, lehorteak, bero-boladak, suteak, itsasoen azidifikazioa, horien mailen igoera, …
Adierazpen ponpoxoak alde batera utzita, ezinbestekoa eta premiazkoa da munduko, Europako, Estatuko eta Euskal Herriko erakundeek hazkunde eroa geldiaraztea. Erakundeek ezin dute “itun berderik” egin egoera berrira egokitu nahi duten korporazio handiekin, beraien helburu bakarra, ahalik eta etekin gehien lortzen jarraitzeko, diru publiko izugarria xurgatzea baita.
Erakunde ekologistek eta beste gizarte talde batzuek mobilizazioak deitu dituzte azaroaren 6rako Hego Euskal Herriko hiriburuetan. Pentsiodunok, bai eta gizartearen gehien-gehienok ere, ezin gara klima-aldaketa sortzen ari den arazoak konpontzeko aldarrikapenetik kanpo geratu, nahi eta behar dugun bizitza osasungarria eta jasangarriaren parte baita.