Interesgarritzat jotzen ditugulako banatzen ditugu pentsiodunen mugimenduko berri haue
1.- Inflazioaren igoera, mugarik gabe: % 9,8 martxoan
Hedabide guztiek aurreratu dute inflazioa % 9,8ra iritsi dela martxoan. Eta urte amaieran inflazioa edo batez besteko Kontsumoko Prezioen Indizea (KPI) % 6,8koa izango dela aurreratzera ausartzen dira. Badakigu iaz, pentsioetan, batez besteko KPIa ezartzearen ondorioz, % 3 galdu genuela. Eta hilabete hauetan zehar gure erosteko ahalmenaren galera gero eta larriagoa dela, eta itxura guztien arabera urtea amaitzeko orduan are handiagoa izango dela. Inoiz baino arrazoi gehiagorekin, Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak, martxoaren 24an, ostegunean, izandako nazio mailako bileran antolatu zituen mobilizazio eta protestak aurrera eramatea garrantzitsua ez ezik, ezinbestekoa ere bada. Egoera horren aurrean, komenigarria litzateke langileekin eta beste sektore sozial eta herrikoi batzuekin protesta- eta mobilizazio-ekimen bateratuetan parte hartzea.
2.- Pentsiodunen mobilizazioak Iberdrolaren aurrean
Astelehenean Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak hainbat elkarretaratze eta manifestazio egin zituen Bilbon, Donostian eta herri askotan, Iberdrola Dorrearen eta enpresa elektriko handi honen beste bulego batzuen aurrean. Bilbon, lehendabizi kontzentrazioa egin zen Euskadi Plazan, Iberdrolaren Dorrearen aurrean, eta ondoren Dorrea inguratu egin zen. 800 bat pentsiodunek parte hartu zuten. Donostian, Alderdi Ederretik enpresak Hondarribia kalean duen bulegora eraman zuten protesta. Zumarraga-Urretxu eta Berango bezalako herrietan ere manifestazio handiak egin ziren.
Santurtzin, Barakaldon eta Berangon, lagun pentsiodun batzuk, erromantze-kantari itsuak antzeztuz, koplak abesten aritu ziren, kalean zebilen jendearen artean arreta eta begikotasun handia sortuz. Kopletako batek horrela zioen:
“Naturgy, Repsol, Endesa,
Iberdrola eta EDP
beraien poltsikoak betetzeko
hilero lapurreta egiten digute”.
“Funtsezko zerbitzuek
publikoak izan behar dute,
guztion eskubideak baitira
bizitzekoa eta zahartzekoa”.
Hiriburuetan eta herrietan agerian geratu zen otsailean KPIa % 7,6ra igo zela eta 2020an “pentsioen % 27,3 pobreziaren mugaren (688 euro) azpitik zeudela eta erdia baino gehiago ez zirela mila eurora iristen”. Eta gehitu zuten, 2021ean erosteko ahalmena % 3 galdu ondoren, aurtengo inflazioaren hazkundearen ondorioz, “erosteko ahalmenaren galera hori areagotu egin daitekeela, pobrezia-egoera biderkatuz”.
Era berean, pentsiodunak eta herritarrak, oro har, egoera larri horretan dauden bitartean, enpresa-irabaziak biderkatu egiten direla nabarmendu zuten. Gogoratu zutenez, Endesa, Iberdrola eta Naturgy enpresa elektriko handiek, iaz, nahiz eta kontsumoa % 6 jaitsi, % 23 handitu zituzten irabaziak eta, ondorioz, 6.000 milioi euroko etekin-zifra errekorra lortu zuten. Era berean, ohartarazi zuten Pedro Sanchezen Gobernuak proposatzen duen Errenta Ituna tranpa bat besterik ez dela, Ukrainako gerra aitzakiatzat hartuta, pentsioak eta soldatak murriztea helburu duen tranpa.
3.- Bankuak salatzeko manifestazioa Iruñean
Astelehenean, Nafarroako hiriburuan, 180 pentsiodunek manifestazioa egin zuten Udaletik Foru Parlamenturaino, eta bertan erregistratu zuten bankuek ematen dituzten zerbitzuetan egindako jardunbide okerrak salatzeko mozioa. Ibilbidean zehar geldialdiak egin zituzten Santander bankuaren eta Caixaren aurrean, Espainiako bankuen eta Aurrezki Kutxen likidazioaren adierazgarri gisa.
4.- Pentsiodunen bizikleta martxa Euskal Herrian zehar
Iaz Gipuzkoan egindako pentsiodunen bizikleta martxaren ondoren, Euskal Herriko pentsiodunen mugimendua, horrelako bizikleta martxa, herri osoan zehar, aurrera eramaten eta bultzatzen ausartu da. Aurreikuspenen arabera, 13 etapakoa izango da, eta ekainaren 13tik 25era bitartean burutuko da.
Horren helburua da pentsiodunen eskariak zabaltzea, hiriburuetan eta herrietan ahalik eta pentsiodun gehien animatzea, bai martxan, bai harreretan eta egin nahi diren beste herri-ekimenetan parte hartzera. Gipuzkoako herrietan iaz izan zen bezala, ahalik eta kolektibo sozial eta herrikoi gehienen babesa eta lankidetza izaten saiatuko gara, herritar gehienek, pentsio publiko eta duinak bermatuko dituen Gizarte Segurantzako sistema publiko baten beharra ezagutu dezaten, bai eta beste gizarte-premia batzuena ere, hala nola sistema sanitario eta soziosanitario publiko, unibertsal, doako eta kalitatekoa. Etapa amaierako herri batzuetan, pentsiodunen kolektiboak hasiak dira bizikleta-martxaren harrera prestatzen.
5.- Pentsioen erosahalmenari eusteko sinadura-bilketa indarra hartzen ari da
Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak eta Estatuko beste Herri eta Erkidego batzuetako pentsiodunen plataforma eta mugimenduek bultzaturiko sinadurak biltzeko kanpaina, pentsioen erosteko ahalmenari eustea, benetako KPIaren bidez neurtuta, eta gutxieneko pentsioen igoera eskatzeko, bizkortu egin da. Azken asteotan, Hego Euskal Herriko hiriburuetan eta herri askotan sinadurak biltzen ari dira kontzentrazioetan, pentsiodunen artean, beren zirkulu eta auzoetarako sinadurak biltzeko orriak banatuz. Halaber, mahaiak jartzen ari dira plazetan eta kaleetan, musika eta animazio- eta erakarpen-elementuekin, jendea hurbildu, informatu eta sina dezan. Kanpaina ondo hartzen ari da eta ekainera arte iraungo du.
6.- Osasun Sailaren blokeoaren aurrean, sindikatuek beste bi greba egun deitu dituzte Osakidetzan
ELA, LAB, CCOO, UGT, ESK eta Satse sindikatuek beste bi greba egun deitu dituzte, Lakuako Gobernuko Osasun Sailaren “erabateko immobilismoa eta negoziatzeko borondate eza” direla eta. Mobilizazioak aurreikusita daude, Lehen Mailako Arretan, apirilaren 8rako, eta ospitale sare osoan eta osasun mentaleko zentroetan, maiatzaren 16rako.
Protesta horiek duela hilabete egin zirenen jarraipena dira. Eta sindikatuek beste lau greba egun deitu dituzte Transfusio eta Giza Ehunen Euskal Zentroan apirilaren 19tik 22ra. Pandemiaren unerik latzenak igarota, Osakidetzari eta zerbitzu soziosanitarioei eragiten dieten arazo larriek oraindik ere ez dute Urkulluren gobernua kezkatzen. Protesta horiei ahalik eta babes eta laguntza sozial handiena ematea beharrezkoa eta ezinbestekoa da. Pentsiodunen mugimendua hor egongo da.
7.- Pilar Kamiruaga: eredugarria den beste emakume pentsiodun bat
Bergarako pentsiodunen mugimenduko amonak, bizkaitar jatorrikoak, agur berezi bat eskaini zien duela bi astelehen herriko plazan bildutako lagun guztiei, eta, aldi berean, berak txalo bero eta masibo bat eta landare eder bat jaso zituen. 90 urterekin, makilarekin beti, ez da egun bakar bat ere falta izan 2018aren hasitako herriko pentsiodunen kontzentrazioetan. Orain, ibiltzeko zailtasun dezente izanda, plaza utzi behar du, baina etxetik jarraituko ditu animoz eta ilusioz pentsiodunen protestak eta bizi izan duenaren oroitzapen ahaztezina gordeko du bere baitan.
Lau seme-alabaren ama izanik, bizitza osoa zaintza-lanetan eman du, eta berarentzat 1.080 euroko gutxieneko pentsioa eskatzea, genero-arrakalarekin amaitzea, zaintza-lana aitortzea eta alarguntasun-pentsio duinaren aldarrikapenak oso garrantzitsuak izan dira, eta Bergarako eta Euskal Herriko mugimendu pentsiodunak aldarrikapen horiek gogor defendatzen jarraitu behar du.
8.- Pentsiodunen mugimenduaren babesa Korrikari
Aurten euskararen aldeko Korrikak bere 22. edizioa ospatzen du. Martxoaren 31n hasi da Amurrion (Araba), eta, Euskal Herri osoa zeharkatuz, 11 egun tipi tapa eta 2.180 kilometro, egin ondoren, Donostian amaituko da apirilaren 10ean. Aurtengo Korrikaren leloa Hitz Ekin da eta abestiak Hitz egin izena du.
Korrikari babesa ematea eta lankidetzan aritzea garrantzitsua da, ez bakarrik Euskal Herriko lurralde guztietan euskararen erabilera zabaltzeko eta bultzatzeko, baizik eta AEK-ko euskaltegiei laguntza ekonomikoa emateko, urtez urte milaka heldu, edozein dela beren jatorria, euskalduntzen baitituzte. Gaur egun oraindik ere behar bat da, oraindik ez baita lortu euskara ikasi nahi duten heldu guztientzat euskara ikastea guztiz doakoa izatea, erakunde publikoek finantzatuta.
Pentsiodunen taldeak Korrika prestatzen laguntzen ari dira. Horietako asko eta asko kilometro bat edo gehiago “korritzeko” prest daude. Baina pentsiodun askok, 70 urte eta gehiagorekin, talde moduan, Korrika pasatzean, babesa adieraziko diote.
9.- EHPMak ehun udal baino gehiagotan aurkeztu ditu bankuen murrizketen aurkako mozioak
Martxoaren 24an, Hego Euskal Herriko lau herrialdeetako 101 udaletan aurkeztuta ziren Euskal Herriko pentsiodunen mugimenduak bultzaturiko bankuen murrizketen aurkako mozioak, bereak egin ditzaten eta bankuei eskaera horiek beren gain hartzeko eta betetzeko exijitzeko.
Datozen asteetan, litekeena da mozioen aurkezpen hori 115/120 udaletara zabaltzea. Dozenaka osoko bilkuratan eman dute mozioen gaineko iritzia, baina gehienak apirilean izango dira.
Hainbat banketxek iragarri dute pentsiodunen mugimenduak planteatutako aldarrikapen batzuk onartzen dituztela, hala nola 65 urtetik gorako pertsonentzako aurrez aurreko arretara itzultzea, baina nahiko urrun daude proposatzen ditugun neurrietatik, baita duela gutxi arte mantentzen zituzten zerbitzuak berreskuratzetik ere.
10.- Pentsio pribatuak EAEn
Euskal Autonomia Erkidegoan (EAE), Borondatezko Gizarte Aurreikuspeneko Erakundeek (BGAE)Pentsio Planek eta Funtsek Estatuan dutenaren antzeko funtzioa dute, eta pentsio pribatuen arteko gehiengoa dira: 2020an, pentsio pribatuetarako ekarpenengatik zergadunek PFEZaren aitorpenean erabilitako kenkarien % 92a BGAEei zegokien. Konstituzio Auzitegiak ebatzi zuen EAEk ez duela inolako eskumenik pentsio-plan eta -funtsen erregulazioan, baina BGAEen fiskalitatea, Foru Aldundiei dagokiena, pentsio-funtsen estatuko fiskalitatearen oso antzekoa da.
BGAEen ondareak EAEn. Banakako BGAEen eta enplegu-BGAEen artean, 2020an, EAEn 830.129 pertsona sartuta ziren. Enpleguko BGAEen ondarea 14.529 milioi eurokoa zen. Eta banakakoena 12.207 milioi. 2021ean, bi ereduen ondarearen batura 28.400 milioira iritsi zen. Horiei federazioa osatzen ez duten beste BGAE batzuetatik zetozen 600 milioi baino gehixeago gehituz gero, ondarearen guztizkoa 29.000 milioi euro ingurukoa zen, hau da, EAEko Barne Produktu Gordinaren % 36 inguru.
Sektore publikoko kide diren Elkarkidetza eta Itzarri dira pertsona gehien biltzen dituzten BGAEak, eta 160.000 kotizatzaile inguru biltzen dituzte. Gipuzkoako sektore pribatuan Geroa dago, 190.000 kotizatzaile ingururi eragiten diena. Gero, Lagun Aro kooperatiben sektorean dago, 45.000 bazkide dituena, eta haren gizarte-segurantzako prestazioak gutxieneko zenbatekoak dira Autonomoen Erregimenean.
Escrivá-k pentsio-funts pribatuak 10 milioi langilerengana zabaldu nahi dituen bezala, Eusko Jaurlaritzak BGAEak sustatu nahi ditu, EAEko langileen % 70era iritsi arte. Hainbat arrazoiak direla eta, ez da oso sinesgarria helburu horiek lortzea, baina pentsio pribatuen eredu osagarri hori ahalik eta gehien zabaldu nahi dute, pentsio publiko bidezko eta duinen sistema ahulduz. Horretarako, ez zaie inporta zergak jaistea, zerga-kenkariak sustatzea eta gizarte-segurantzako kotizazioak murrizten laguntzea.
LAB aldendu egin da. Joan den astean, ELA, CCOO eta UGTrekin batera, ADEGI Gipuzkoako patronalarekin, 1996an, Geroa BGAE martxan jartzeko egindako akordioan parte hartu zuen LAB sindikatuak, Geroa, Itzarri eta Elkarkidetza BGAEak utzi dituela jakinarazi zuen. Hona hemen bere ondorioak: erakunde horiek sindikatuak defendatzen duen ereduaren kontrako norabidean garatu direla, “prestazioak ez direlako unibertsalak, ez direlako langileen arteko elkartasunean oinarritzen, langileen gutxiengo bati estaldura ematen diotelako eta ez dutelako lortu pentsio-sistema osatzea edo osagarri duinak eskaintzea”.
Halaber, adierazi du “Estatuan ezarri nahi den ereduak pentsioen sistema publikoa ahulduko duela, eta, gainera, are gehiago sakonduko duela gizartean lehendik zeuden arrakaletan”. LABek bere erabakia justifikatzeko aurkeztu dituen argudioak bat datoz, hein handi batean, Euskal Herriko pentsiodunen mugimenduak defendatu izan dituen ideiekin.
11.- Elkarrizketa, hilaren 5ean, Eusko Jaurlaritzako Lan eta Enplegu Sailarekin.
Aldez aurretik eskaera egin ondoren, pentsiodunen mugimenduko ordezkaritza bat Gasteizko Gobernuko Lan eta Enplegu Saileko ordezkariekin bilduko da apirilaren 5ean. Bertan, Diru Sarrerak Bermatzeko Errentaren Lege Aurreproiektua, Bizitzeko Gutxieneko Diru Sarreraren transferentzia eta Gutxieneko Pentsioak 1.080 euroraino osatzeko premiazko beharra jorratuko dira.
12.- Kongresuaren aurreko prentsaurrekoa, Madrilen
Hilaren 6an, Euskal Herriko pentsiodunen mugimenduak eta Estatuko gainerako Herri eta Erkidegoetako plataformen eta pentsiodunen mugimenduak, prentsaurreko bateratua egingo dute Madrilen, Kongresuaren aurrean. Helburua da Enplegu Pentsioen Planak Arautzeko Lege Aurreproiektua salatzea eta bertan behera uzteko eskaera egitea. Martxoaren 24an, aurreproiektuaren aurka bozkatu zuten alderdi politikoetako diputatuek lagunduta egongo dira.
