1.- Euskal Herriko eta Estatuko gainerako Herri eta Erkidegoetako pentsiodunen martxa arrakastatsua Bruselara
Andaluziako, Gaztela eta Leongo, Asturiasko, Valentziako, Kataluniako, Aragoiko eta Estatuko beste Erkidego batzuetako 50 pentsiodun inguru Bilbora iritsi ziren igande eta astelehen goiz bitartean. Eguerdiko 12:00etan, pentsiodunen ohiko elkarretaratzean parte hartu zuten Bilboko Udalaren aurrean, 600 emakume eta gizon pentsiodun inguru bertan zirela. Gaztela-Leongo kide batek eta Bilboko beste batek hitza hartu zuten.
Ondoren, prentsaurreko jendetsua egin zen, eta Andaluziako kide batek gaztelaniaz eta Bilboko beste kide batek euskaraz egin zituzten adierazpenak, Bruselarako martxaren helburuak eta nondik norakoak nabarmenduz.
Ekitaldi hunkigarria izan zen, aldarrikapenez betea eta oso koloretsua, ikurrinez eta Estatuko gainerako Autonomia Erkidegoetako banderez betea. Ondoren, espazio-arazoak zirela eta, Bilboko Zazpi Kaleetako bi tabernatan egin ziren bi bazkari arin eta solidario. Euskal Herriko emakume eta gizon pentsiodunak zein Estatuko gainerako Herrietakoak nahastuta egon ziren, eta, anaitasunezko, elkarrekiko errespetuzko eta ilusiozko giroa sortu zen, martxaren bi egunetan zehar luzatu eta indartu zena.
Arratsaldeko bostak baino pixka bat lehenago, Areatzatik, San Nikolas elizaren paretik, abiatu ziren ehun emakume eta gizon pentsiodun (ia erdibanatuta Euskal Herriko pentsiodunen eta Estatuko gainerako Erkidegoetakoen artean) Bruselara eramaten zituzten bi autobusak. Euskal Herriko pentsiodunen mugimenduko autobusa Bizkaiko eta Arabako lankideekin abiatu zen, eta gero osatu zen Itziarreko eta Oiartzungo gasolindegietan igo ziren Gipuzkoako eta Nafarroako kideekin. Bilbotik irten eta hamabost ordura, goizeko 10:00etan, Europako Parlamentuaren atarian zeuden, Bruselan.
Europarlamentariekin izandako elkarrizketa Parlamentuko egoitzan
Ordu eta erdi inguru iraun zuen, eta bertan Euskal Herriko pentsiodunen mugimenduko hiru ordezkarik eta Estatuko gainerako Herrietako pentsiodunak biltzen dituen COESPEren beste hiruk parte hartu zuten. Europarlamentariei dagokienez, EH Bildu, Unidas Podemos, En Comú Podem, UP Antikapitalistak, Belgikako Lanaren Alderdia eta Europako hainbat herrialdetako pentsiodunen elkarteak koordinatzen dituen Gobernuz Kanpoko Erakunde bateko ordezkariak izan ziren. Eta bilerara ezin etortzea adierazi zuten Portugalgo Ezkerren Blokeak eta Frantzia Intsumisoa alderdiak, gure eskaerei babesa eta elkartasuna adieraziz.
Elkarrizketa aberasgarria izan zen. Pentsiodunen ordezkaritza bateratuak, talde parlamentario guztiei bidalitako gutunean agertzen ziren arrazoietan sakondu zuen. Gutun horretan, Europa osoan pentsio publiko eta duinak izaera unibertsalez bermatuko dituzten pentsio-sistema publikoak ahultzeko Europako estrategiaren inguruan dugun kezka nabarmentzen zen. Horrekin batera, pentsio-sistema pribatuak sustatzen dira, eta, gainera, xantaia egiten zaiei estrategia horretan jasotako neurriak betetzen ez dituzten Estatuei, Europako funtsen banaketan mugak izango dituztela mehatxatuz.
Hausnarketa horiekin batera, Espainiako Estatuan bizitzen ari garen esperientzia negatiboa ere adierazi zen, Pedro Sanchezen gobernuak CEOE-CEPYME patronalekin eta CCOO eta UGT sindikatuekin adosturiko pentsioen erreformaren lehen zatia berehala aplikatzeko plana dela eta. Akordioa urtea amaitu baino lehen luzatu nahi dute pentsioen erreformaren bigarren zatiari buruzko beste akordio baten bidez, eta, informazio guztien arabera, pentsio publikoetan atzerapauso eta murrizketa gehiago bultzatuko dituzte.
Bertaratutako europarlamentarien erantzuna guztiz bat etorri zen egin zitzaizkien planteamenduekin, eta prest agertu ziren Euskal Herriko eta Espainiako Estatu osoko pentsiodunen plataforma eta mugimenduekin elkarlanean aritzeko eta Europako beste Herri eta Estatu batzuetako pentsiodunen plataforma eta mugimenduekin harremanak errazteko. Hala ere, argi utzi nahi izan ziguten Europako Parlamentuak ez duela pentsio-sistemei buruz erabakirik hartzen, baizik eta pentsio-sistema horiek Europar Batasunaren kide diren Estatuetako bakoitzaren esku uzten direla. Beste kontu bat da publizitatea egiteko eta gure eskaerei oihartzun europarra emateko erabiltzeko interesa eta aukera.
“Agenda kontuengatik” ezin etorria adierazi zutenak talde sozialista eta EAJ izan ziren. Bitxikeria gisa, azaldu behar da, ehun pentsiodun martxistekin batera, Parlamentuaren atarian egin zen prentsaurrekoan, Puigdemont Kataluniako Generalitateko presidente ohi eta europarlamentaria modu diskretuan agertu zela. Baina prentsaurrekoan ez zuen protagonismorik izan, eta pentsiodunen ordezkariekin izandako bileran parte hartu zuten europarlamentariek parte hartu zuten.
Puigdemont-ek duen irudia dela eta, hainbat komunikabide hurbildu zitzaizkion. Modu diskretu batean, Euskal Herriko pentsiodunen ordezkaritza une labur batean berarengana hurbildu zen eta azaldu zion, nahiz eta bere iritzi politiko eta, batez ere, sozialekin bat ez etorri, bere pertsona, eta baita Kataluniako dozenaka kargu politiko eta herritar ere, Kataluniako herriaren autodeterminazio-eskubidea defendatzeagatik jasaten ari diren errepresioaren aurrean, elkartasuna adierazi nahi ziotela.
Europako Erakundeen eta Parlamentuaren blindatzea eta isolatzea, herritarrekiko
Horren adibide bat Legebiltzarraren atarian bizi izan zen. Ezin da kontzentraziorik egin, ezta prentsaurrekorik ere. Segurtasun zerbitzuek debeku horien berri eman ziguten. Hala ere, hasiera batean, kontzentrazioa eta prentsaurrekoa atarian egitea lortu genuen. Baina berehala ondoko beste plaza batera erretiratzera behartu gintuzten, eta han gure diskurtsoak eta aldarrikapenak publiko egitea lortu genuen.
Balantze arrakastatsua
Lehenik eta behin, Euskal Herriko pentsiodunen eta Estatuko gainerako Herri eta Erkidegoetakoen arteko harreman- eta esperientzia-trukea oso positiboa izan zen. Elkarrenganako errespetua, esperientzia partekatuak eta modu bateratuan borrokan jarraitzeko gogoa, pentsiodunen mugimendu bakoitzaren idiosinkrasia errespetatuz, bikaina izan zen. Horrek bat etor daitezkeen ekimen berrietarako bideak irekitzen ditu.
Egindako ahaleginak oihartzun mediatiko esanguratsu batek konpentsatu zituen, komunikabide guztiek azpimarratu baitzuten 100 pentsiodunek, adin nagusikoek, martxa hori egin zutela, beren aldarrikapenak eta gizarte honetan duten lekua duintasunez eta harrotasunez adieraziz. Lerro hauetatik, zorionak eman nahi dizkiegu parte-hartzaile guztiei, bai eta aurreko egunetan antolaketa-ahalegin handia egin zutenei ere, martxa baldintza onetan egin zezaten.
2.- Eskubideak ez dira adinarekin iraungitzen
Aldarrikapen horrekin, Euskal Herriko pentsiodunen mugimenduak, egoitzetako erabiltzaileen senitartekoen elkarteekin batera (Gipuzkoako Senideak eta Irauli Zaintza, Arabako Babestu eta Bizkaiko Babestu), ospatu dugu ostiralean, urriaren 1ean, Adinekoen Nazioarteko Eguna.
Kalera atera eta manifestazioak egin zituzten lau hiriburuetan: Iruñean (500), Tafallan (80), Irunberrin (45), Lizarran (10), Gasteizen (350), Donostian (250) eta Bilbon (1.100). Era berean, manifestazioak eta elkarretaratzeak egin ziren hainbat eskualdetan eta dozenaka herritan: Eibarren (150), Ordizian (75), Tolosan (50), Matiena-Abadiño-Durangon (240), Bergaran (70) eta beste herri batzuetan, adibidez, Antzuolan, Oñatin… jende multzoak atera dira.
Iruñean, Gipuzkoan eta Matiena-Abadiño-Durango eskualdean mobilizazioak eta aldarrikapenak pentsiodunen beste plataforma batzuekin eta adinekoen hainbat talderekin ere partekatu ziren.
Manifestazio eta elkarretaratze guztietan agerian geratu da adinekook bizi-baldintza duinak, pentsio publiko duinak eta behar bestekoak, zerbitzu publiko unibertsalak eta kalitatekoak eta etxebizitza osasungarriak eskuratzeko eskubidea dugula. Azpimarratu da erabaki nahi dugula nola bizi nahi dugun, nola zainduak izan nahi dugun guk geuk egiteko gai izango ez garenean, eta nola hil nahi dugun.
Jakina, manifestazio eta elkarretaratze guztietan leku garrantzitsua hartu zuten egoitzetako, eguneko zentroetako, etxeetako zaintzako eta abarretako arazoei buruzko salaketek, pandemiak iraun duen bitartean areagotu diren arazoak, baina lehenagotik zetozenak eta konpondu gabe jarraitzen dutenak.
Era berean, nabarmendu eta salatu zen Hego Euskal Herriko adinekoen kolektiboaren errealitatea oso urrun dagoela Foru Aldundiek eta Gasteiz eta Iruñeko Gobernuek egindako autokonplazentziazko diskurtsoetatik.
3.- Salaketak eta mobilizazioak zentro medikoak, egoitzetako premiazko neurriak eta Donostiako Onkologikoa Osakidetzan sartzea eskatuz
Larunbatean, irailaren 25ean, manifestazio garrantzitsu bat egin zen Lekeition, Lea Artibaiko hainbat herritako ehunka pertsona bilduz. Mobilizazio hori jendetsua dela esan daiteke, nahiko sakabanatuta dagoen eskualde bat dela kontuan hartuz. Duela hilabete batzuetatik egiten ari ziren protesten jarraipena zen, eskualdeko herri txikietako arreta zentro medikoak itxi zituztelako. Osakidetzari eta Gasteizko gobernuari kezka handia sortu omen zieten eskualdeko ondoez sozialak eta gero eta gehiago ziren protestek, arreta medikoko tokiko zentroak berriro ezartzea erabaki baitute. Garaipen txiki bat, borroka eta mobilizazio sozial, zabal eta pluralak fruituak ematen dituela erakusten duena.
Donostiako Onkologikoaren Batzordeak manifestazioa deitu du gaur, larunbata, Donostian, eta parte hartzeko deia egin die gaixoei, erabiltzaileei eta herritar guztiei.
Langileen ordezkari den Batzordeak “ospitale hau Osakidetzan integratzeko prozesuarekiko kezka adierazten du, eta ziurtatzen du atxikimendu-dekretuak eta ondorengo kudeaketak ez dutela bermatzen Onkologikoak, orain arte bezala, minbizia tratatzeko ospitale gisa jarraitzea”.
Diotenez, “Onkologikoa, gaur egun, fundazio gisa, noraezean dabilen itsasontzia da, norabiderik gabekoa, bere “kapitaintzak” ez ditu langileen interesak defendatzen, ez eta Gipuzkoako erakunde historiko baten interesak ere, zeinaren eginkizuna minbizia bezalako patologia baten diagnostikoa, prebentzioa eta tratamendua izan baita beti. Eta manifestaziora deitu du esanez Gipuzkoako gizarteak jakin behar duela Onkologikoa, beti ezagutu duen ospitalea, desagertzen ari dela”.
Egun hauetan ugaritu egin dira Gipuzkoako egoitzetako langileen salaketak, horietan nahiko egoera orokorra den honen salaketak: adineko egoiliarrak 14 orduz ohean egotea, ordu horietan elikadura egokia ez jasotzea, baita astean behin soilik dutxatu ahal izatea ere. Eta argudiatzen dute hori gertatzen dela, beraiek ahaleginak egin arren, langileen faltagatik.
Aipatzen ditugun arazo guztiek ezaugarri komun bat dute: egoera larri horiek direla-eta, Osakidetzaren, Aldundien eta Gasteizko Gobernuaren benetako arduragabekeria, planifikazio falta eta, baliabideetan eta langileengan, ahalik eta diru gutxien inbertitzeko erabakia, eta, aldi berean, oinarrizko eta ezinbesteko zerbitzu publiko horien pribatizazioa bultzatzea.
4.- Escrivá, Gizarte Segurantzako ministroaren beste bat.
Ara egunkarian pasa den igandean argitaratutako elkarrizketa batean, “aldaketa kultural baten alde” agertu zen, “Europan dagoen 55 eta 70 edo 75 urte bitartean gero eta lan gehiago egiteko joera argia jarraitu ahal izateko”.
Gero, hautsak harrotu zituenez, bidegabekeria zuzendu nahian, hauxe esan zuen: “Ez zuela inola ere planteatu 75 urtera arte lan egiteko beharra, baizik eta enpresen pentsamoldea aldatzen lagunduko duten neurriak sustatzea, 55 urtetik gorako langileak lan-merkatutik bota ez ditzaten, haien esperientzia alferrik galduz”.
Horregatik, erretiroa hartzeko legezko adina luzatzea diruz laguntzearen alde egiten du, abian den lege-proiektuan jasotzen den bezala, Gobernuak CEOE-CEPYME patronalekin eta CCOO eta UGT sindikatuekin duela gutxi egindako akordioan oinarrituta. Baina ez da ezer gertatzen, Pedro Sanchezen gobernuak ministro hau bertan mantentzen jarraitzen baitu.
5.- Argiaren, gasaren, erregaien… eta KPIren etenik gabeko igoera
Inflazioa edo KPIaren urte arteko hazkundea %4ra iritsi da irailean, duela hamahiru urtetik ezagutzen ez den mugara. Soldaten erosteko ahalmenean dituen ondorioak oso larriak dira, zenbateko horretatik beherako igoerak izan baitituzte. Eta are okerragoa da Lanbide arteko Gutxieneko Soldataren (LGS) egoera 15 euroko igoeraren ondorioz, orain 965 euroan baitago, irailaren 1etik aurrera soilik aplikatzeko, hau da, urtarrilaren 1era arteko atzeraeraginik gabe. %4 aplikatzeak, LGS 988 eurora igotzea ondorioztatuko luke, berez oraindik oso txikia den zenbatekoa.
Gero eta beharrezkoagoa da sakoneko gizarte-erantzuna ematea arazo honi eta jasaten ari garen beste askori. Gainera, enpresa-botere eta botere ekonomiko handiak kexuka entzun behar ditugu ez dela LGSa eta gainerako soldatak igotzeko unea, ezta KPIaren arabera ere, eta Iberdrolari bere etekin eskandalagarriak mugatu nahi dizkiote eta, energia berriztagarrietan egiten dituen inbertsioak geldiarazi edo murriztuko dituela xantaia eginez.
