1.- Astelehenean, pentsiodunen elkarretaratzeak eta protestak Iberdrolaren aurrean
Bizitza duina izateko aukerak murriztu eta mugatzen dituzten elektrizitatearen, erregaien eta elikagaien prezioaren garestitzearen aurrean, pentsiodunen mugimenduak elkarretaratzeak eta protestak egingo ditu etzi Iberdrolak Bizkaian eta Gipuzkoan dituen egoitzen aurrean, enpresa elektriko handi horren aurrean argindarraren tarifen igoera handia sinbolizatuz, beraien etekinak modu eskandalagarrian biderkatzen diren bitartean.
Bilbon, eguerdiko 12:00etan egingo da protesta Euskadi Plazan, Iberdrolako Dorrearen aurrean. Plaza honetan, Iberdrolaren zentro edo bulegoak dauden Bizkaiko eta Gipuzkoako beste herri batzuetan bezala, Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduaren komunikatu bat irakurriko da. Hona hemen edukia laburbilduta:
Otsailean 7,4ra iritsi den inflazioaren ondorioz, pentsioen eta soldaten erosteko ahalmenaren galera salatzen da. Inflazio horrek urte osoan zifra oso altuan mantentzeko itxura du, eta inflazio horren elementu erabakigarrietako bat elektrizitatearen prezioaren igoera da.
Pentsioek eta soldatek erosteko ahalmena galtzen duten bitartean, IBEX 35-eko enpresek 50.000 milioi € baino gehiagoko irabaziak izan zituzten 2021ean, eta gehienak zuzendarien eta akziodunen artean banatu zituzten.
Banku handiek 16.676 milioi €-ko irabaziak izan zituzten urte horretan bertan, pandemiaren urtean. Eta elektrizitatearen enpresek ere (Endesa, Iberdrola eta Naturgy) % 23 igo zituzten etekinak 2021ean, nahiz eta kontsumoa % 6 jaitsi, eta 6.000 milioi €-ko etekinen zifra errekorra lortu zuten. Oligopolio elektrikoak, hidrokarburoenarekin batera, de facto erabakitzen du prezioen ezarpena eta gobernuen energia-politika.
Arrazoi horiek direla medio, Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak Iberdrolaren aurrean irudikatuko du, bizitzaren kostuaren garestitzeak gero eta pentsiodun gehiago eta, bereziki, emakume pentsiodun gehiago, bizi-baldintza duinak lortzetik kanpo uzten dituela. Eta pertsona guztiek, funtsezkoa den ondasuna, elektrizitatea, eskura izango dutela bermatzeko neurri zehatzak eta premiazkoak eskatzen ditugu; gizarte-larrialdiko kontua da, eta erakunde publikoek errotiko neurriak hartu behar dituzte. Estatuko gobernuak, EAEko eta Nafarroako gobernuek egiten dutena baino askoz gehiago egin dezakete prezioen igoera neurrigabea bultzatzen duen espekulazio finantzarioa eteteko.
2.- Escrivá-k orain dio batez besteko KPIaren igoeraren bidezko pentsioen igoerari eutsiko diola
Azken aste hauetan, balizko errenta-itunaren inguruko negoziazioen berri izan duten zenbait iturrik publikoki adierazi dute Escrivá-k, 2023an, pentsioen balioa handitzeko asmoa duela, baina iaz aplikatzen hasi zitzaigun eta % 3ko galera ondorioztatu zigun batez besteko Kontsumoko Prezioen Indizearen (KPI) azpitik. Proposamen hori justifikatzeko, Escrivá-k emandako arrazoia izan da aurtengo batez besteko KPIa % 8raino irits daitekeela eta datorren urtean ezin direla pentsioak ehuneko horrekin eguneratu.
TVEn egindako adierazpenetan, Escrivá-k orain esan du “zurrumurru” horiek gezurtatu nahi dituela, eta Espainiako Estatuko bederatzi milioi pentsiodunek “ziurtatuta dutela erosteko ahalmena mugarik gabe”, eta “igoera, aurreko ekitaldiko batez besteko inflazioaren bidez aplikatuko zaiela”.
Pentsiodunen mugimenduak egin izan dituen salaketek eta neurri hori –soldatei ere modu berean aplikatuko litzaiekeela aurreikusten da– aplikatzearen ondorioz sor daitekeen gizarte-presio handia jasateko beldurrak eragin dute Escrivá-k orain dela egun batzuk adierazpen hori egitea,. Nolanahi ere, Escrivá eta gutxienez gobernuaren gehiengoa ez dira batere fidagarriak, eta baliteke proposamen hori Errenta Itunaren izozkailuan mantentzea orain, baina datorren urteko aurrekontu-proiektuan berreskuratu eta aplikatu nahi izatea. Adierazpen horiekin batera, adierazi du erabat baztertzen duela aurtengo pentsioak eguneratzea, inflazioa eta bizitzaren kostua handia konpentsatzeko.
3.- Guggenheimeko emakume garbitzaileen greba amaitu da, akordioa lortu ondoren
Bederatzi hilabeteko protestaren eta grebaren ondoren, Guggenheimeko garbiketa-zerbitzuko 18 emakumezko langileek, ELAk ordezkatuta, akordioa lortu dute Ferrovial Servicios enpresarekin, Museoko instalazioen garbiketaz eta mantentze-lanez arduratzen den enpresarekin.
Akordioak, sindikatuen ordezkaritzaren arabera, 2024ra arte soldata-igoera progresiboa aurreikusten du, eta urte horretan % 20 baino gehixeago igoko da, hau da, 23.500 €-tik gorako urteko soldata gordinak. Era berean, lanaldi partzialeko kontratuekin amaitu nahi da, eta, beraz, langile guztiei aitortuko zaie lanaldi osoa.
4.- Gora Garbitzaileak! ekimenaren beste ekintza bat
Martxoaren 3an morez tindatu zituzten Bilboko iturriak eta pankarta handi bat zabaldu zuten Udaletxeko zubian. 9an, ISS Facility Services garbiketa-enpresa okupatu zuten, uste baitute enpresa hori herrialdeko hitzarmenaren negoziazioa blokeatzen ari dela. Eta 15ean, Gora Garbitzaileak! ekimeneko 50 garbitzailek baino gehiagok zirkulazioa eten zuten goizeko 8:25ean Bilboko sarrera nagusietako batean, Juan de Garay kalean. Etena laburra izan zen, Ertzaintzaren lau patruila-auto berehala agertu zirelako. Hiru astez egindako hiru ekintza hauen helburua da motorrak berotzea eta martxoaren 31n herrialdeko hitzarmenaren aldeko mobilizazioa eta greba bultzatzea.
5.- Pentsiodunen omenaldia Presen lagunari, Barakaldon, bere 100. urtebetetzea ospatzeko
Barakaldoko Pentsiodunen Mugimenduak 100 urte bete dituen Presen lagun pentsioduna omendu zuen astelehenean. Bagatza auzoko bizilagun honek ez dio utzi duela lau urtetik astelehenero Plazan egiten diren pentsiodunen kontzentrazioetara joateari, ezta Ezkerraldeko edo Meatzaldeko herrietako batean ia hilero egiten diren eskualde-manifestazio bateratuetara ere joateari. Ortuellan egin zen azken martxan ere parte hartu zuen, eta autobusa hartzean istripu txiki bat izan zuen, baina sendatzen ari da.
2018tik aurrera, herriko kontzentrazio guztietara eta Barakaldoko eta eskualdeko manifestazioetara joaten da, Aurora alabaren eta Javi semearen babesak lagunduta. Astelehenean txalo zaparrada bero batekin egin zioten harrera plazan, hitzaldi guztiak “jasan” zituen eta, amaieran, bertaratutako askok argazkiak atera zituzten “urteak betetzen zituen lagunarekin” eta euskararen aldeko lasterketa den Korrikari babesa eman zioten. Zorionak, Presen!
6.- Pentsioen erreformaren bigarren zatia
Lehenengo zatiak ondokoetan jarri zuen arreta: pentsioen errebalorizazioan, batez besteko KPIa ezarrita; erretiro aurreratuak zigortzean, eta, aldi berean, aldez aurretik erretiroa hartu zutenei, baita nahitaez ere, 40 urte baino gehiago kotizatuta zituztenei ezarritako koefiziente murriztaileak kentzeari uko eginez; eta sistemaren finantzaketa-iturriak bereiztean, baina Estatuak Gizarte Segurantzarekin duen zor historikoa konpondu edo itzuli gabe.
Orain, erreformaren bigarren zatia negoziatzen ari dira. Hain zuzen, Bruselara bidalitako egutegiaren arabera –Berreskuratze eta Erresilientzia Planaren esparruan, Europako funtsen ordainagiria justifikatzeko–, hemendik urte amaierara bitartean onartu beharko da. Hauek dira Gobernuaren, CEOE-CEPYMEren eta CCOO eta UGTren artean lantzen ari diren gairik garrantzitsuenak:
Pentsioak kalkulatzeko aldia luzatzea. Gaur egun, azken 25 urteak hartzen dira kontuan, baina Gizarteratze, Gizarte Segurantza eta Migrazio Ministerioak, Escrivá-k zuzenduta, 2023an 35 urtera arte luzatu nahi du. Pentsioetan eragin gogorra murrizten saiatzeko eta protesta soziala arintzeko, urte horiek langileari komeni zaionaren arabera hartzea proposatzen du, kotizazio-oinarri handiagoa duten urteak aukeratu ahal izateko eta okerrenak (edo kotizatu gabekoak) alde batera uzteko.
Konpentsazio- edo pentsio-galera arintzeko irizpide horiek aplikatu ahal izango lituzke, pentsioa kalkulatzeko 25 urteak mantenduz. Baina ez, Escrivá-k kalkuluak egin baititu eta oso ondo baitaki 35 urtera luzatzearen ondorioz, proposamen aringarri horiek barne, pentsioen eta gizarte-segurantzaren gastuaren murrizketa oso garrantzitsua izango dela. Bestalde, nork uste al du pentsioaren kalkulurako ezarritakoak 35 urte kotizatuak izanik, norbaitek bere pentsioaren galera nabarmen hobetuko edo arinduko duten, lan bizitzan zehar, kotizazio handiagoko urteak aukeratzeko tartea duenik?
Oinarriak eta gehieneko pentsioak handitzea. Gaur egun, gehieneko kotizazio-oinarria 4.139,40 €-koa da, hau da, urtean 49.672,40 €-koa. Soldata edo errenta altuagoak jasotzen dituztenek zenbateko hori baino ezin dute kotizatu. Eta jasotzen duten pentsioa, gehienekoa, hilean 2.819,19 €-koa da, hau da, urtean 39.468,66 €, 14 ordainsaritan banatuta.
Escrivá-k proposatu du egungo kotizazio-muga handiagoa izatea, hau da, 49.672, 40 €-tik gorako soldatek edo errentek zenbateko handiagoa kotizatzea, oraingoz muga non egongo den zehaztu gabe. Aldi berean, bere pentsioaren prestazioa proportzio berean handitu behar dela uste du.
Kotizazioaren muga handitzea ondo dago, baita jasotako soldata edo errenta guztiekin egin beharko litzateke, gizarte-segurantzako kontuak gehitzeko. Baina, banaketako gizarte-segurantzako sistema publiko batean, bere pentsioa proportzio berean igotzeak ez dirudi oso bidezkoa eta orekatua denik. Lerro hauek idazten ditugunok uste dugu nolabaiteko igoera izan beharko dutela, baina ez proportzio berean, diru-sarrera handiko pertsonak baitira, jadanik pentsio duinak jasotzen dituztenak, eta bitartean, pentsiodunen zati handi batek, berriz, pentsio txikiak edo oso txikiak dituzte.
Belaunaldien arteko ekitate-mekanismoa deiturikoa. Jasangarritasun-faktorearen ordezkoa den hau, erretiro-adina bizi-itxaropenaren arabera edo jarduneko langileen eta pentsiodunen arteko proportzioa murrizten denean handitzeko aurreikusita dago. Pentsiodun berriei hasierako pentsioa jaisteko aukera ere jasotzen du, baldin eta bizi-itxaropena handitzen bada edo pentsiodunen eta jardunean dauden langileen arteko proportzioa handitzen bada.
Neurri horiek neurri atzerakoiak dira hein handi batean, eta onartzen badira, erretiroa hartuko duten pertsonen belaunaldi berriei eragingo diete. Pentsiodunen mugimenduak mobilizazioak bultzatzen jarraituko du, pentsioen bigarren zati hori, aurreratzen eta negoziatzen ari diren baldintzetan, atzera bota dadin. Baina ez dago zalantzarik jubilatuko diren hurrengo belaunaldiei eta sindikatuei dagokiela, lehenik eta behin, egoera horri erantzutea, indarrak batuz eta borroka eta mobilizazio ekimenak pentsiodunen mugimenduarekin partekatuz.
7.- Pentsiodunen protesta, Gasteizko banku-sukurtsal batzuetan zehar
Astelehenean, Gasteizko lagun pentsiodunek manifestazioa egin zuten, eta Kutxabank-eko, BBVAko eta Santanderreko banketxeetan sartu ziren, Gasteizko erdigunean, aldarrikapen kartelekin eta panfletoak banatuz, gehiegizko komisioak, sukurtsalen itxiera, ordutegi-mugak, aurrez aurreko arreta, eta abar salatzeko.
“Pentsio Publiko Duinak” leloa zuen pankarta buru zuen ibilbidean zehar, zenbait banketxek hartutako neurri txikiek “ez dituztela jardunbide txarrak konpontzen” adierazi zuten, eta nabarmendu zuten gaur egun eragiketak egiteko ezinbestekoa den “kreditu-txartel bat edukitzeagatik kobratzeari utzi behar diotela”, “2021ean % 11 handitu diren banku-komisioak ezabatu edo murriztu” behar dituztela, “oinarrizko ordainketa-kontuak ezagutaraztea eta eskaintzea” ezinbestekoa dela eta “banku publikoa bultzatu eta sortzeko” beharra dagoela.
8.- Enpleguko Pentsio Planak Sustatzeko Lege Proiektua onartzeko premia
Gobernuak presa du Enpleguko Pentsio Planak Sustatzeko Lege Proiektua onartzeko. Ostegunean, BNGk aurkeztutako osoko zuzenketa eztabaidatu eta bozkatu zen Kongresuan. 25 diputaturen babesa izan zuen (BNG 1, ERC 13, EH Bildu 5, Más País-Equo 2, CUP 2, Compromis 1 eta Unidas-Podemos-eko Maria Pita). Bozketan parte hartu zuten 341 legebiltzarkidek 316k aurka bozkatu zuten, 8k ez zuten bozkatu eta ez zen abstentziorik izan.
Orain, Lege Proiektua Kongresuaren Batzorde batera pasatuko da, baina oraindik ez dado deialdi-datarik, 15 eguneko epean egin daitekeela uste arren. Batzorde horrek zuzenketa partzialak eztabaidatuko ditu eta horiek bozkatu ondoren erabaki ahal izango du Proiektua Lege bihurtuko den edo Kongresuari itzuli, bertan behin betiko ebatzi dadin.
Asteazkenean, Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak, Estatuko gainerako Herri eta Erkidegoetako pentsiodunen hainbat plataforma eta mugimenduekin batera, Lege Proiektuaren balorazio publikoa egin zuen, honako hau adieraziz:
Pentsioen plan pribatu osagarri horiek egungoa baino hedapen zabalagoa izatea lortu nahi da. Eta horretarako, aurreikusten du plan horiek abian jartzea herritar guztien artean ordaindu behar dugula hasierako ekarpen publikoen bidez.
Proiektu honek, belaunaldien arteko eta lurraldeen arteko banaketa- eta elkartasun-pentsioen Sistema Publikoa ahultzea ekarriko du. Ekarpen sozialen zati bat kapitalizazio-sistema pribatu indibidualista bati emango zaio.
Pentsioen Sistema Publikoa jasangarria dela frogatu da, betiere “gastu desegokiak” esleitzen ez bazaizkio. Pentsio-funts horiek bultzatzeko erabiliko diren baliabide publikoak hobeto erabiliko lirateke banaketa-sistema publikoa indartzen eta hobetzen.
Enpleguko pentsio-plan horiek ez dute bermatzen inbertsioa berreskuratzea eta are gutxiago haren errentagarritasuna, eta Pentsioen Sistema Publikoa pribatizatzen hastea ekarriko dute. Hainbeste garrantzia duen Lege Proiektua EZIN da presaz izapidetu. Horregatik Lege-Proiektu hau bertan behera uzteko eskatzen dugu.
