1.- Milaka lagunek parte hartu zuten Maiatzaren 1eko mobilizazioetan Euskal Herrian
Joan den asteazkenean 25.000 pertsona inguruk (langileak, pentsiodunak eta gizarte talde askotako kideak) parte hartu zuten asteazkenean Euskal Herriko hiriburuetan maiatzaren 1a zela eta egin ziren manifestazioetan. Eta, horietako batzuetan, Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduko pentsiokideen presentzia nabarmena izan zen. Ez zen jende asko mobilizatu, baina beste behin ere agerian geratu zen maiatzaren 1ean gure herrialdean eta nazioartean langile klasea eta beste herri sektore batzuk aldarrikatzeko eta aitortzeko erreferentziazko data izaten jarraitzen duela.
Sindikatuen adierazpen guztietan, lehen planoan, soldata eta enplegu duinen aldarrikapenak, prekarietatearekin eta genero-arrakalarekin amaitzea eta lanaldi-murrizketak aipatu ziren. Baina eskari horiekin batera, beste aldarrikapen batzuek ere oihartzun handia izan zuten: zerbitzu publikoen defentsa, zaintza-sistema publiko eta komunitario baten beharra, etxebizitza duinak bermatzea, zerga-erreforma sakona egitea, etab. Sindikatuen jende talde askotan, pentsio-sistema publiko bat eta gutxienez 1.080 euroko gutxieneko pentsio bat eskatu ziren. Eta, jakina, mobilizazio guztietan, Gazako genozidioaren eta Palestinarekiko elkartasunaren salaketa aho batekoa izan zen, eta hunkigarritasun handiz hartu zuten.
Beste urte batez, agerian geratu zen Hego Euskal Herriko lau hiriburuetako manifestazioen deialdiko sindikatuen arteko desadostasuna. Baionan (Iparraldean) bakarrik adostu zuten sindikatu guztiek deialdi bateratua egitea. Egia da sindikatuen artean proiektu eta desberdintasun estrategikoak daudela, eta horrek zail egiten duela sakoneko akordioak bateratzea. Baina desadostasun edo desadostasun horiek ezin dute beti justifikatu ekintza-batasunean nolabaiteko interesa duten akordioak ezin lortzea. Egoera sozial eta politiko nahasi samarra bizi dugu, Espainiako Estatuari eta Euskal Herriari eragiten dieten Europako planekin, soldatak, pentsioak, eskubide sozialak eta baita oinarrizko askatasunak ere murrizteko. Sindikatuen eta gizartearen mobilizazioan ekintza-batasunaren esparruak bilatzea ezinbestekoa da, eta, zalantzarik gabe, langileen eta herri-sektore guztien konfiantza areagotuko luke, ez bakarrik gure bizi-baldintzak defendatzeko, baita hobetzeko ere, maila indibidualean zein komunitarioan.
2.- KPIa eta bizitzaren kostua igotzen diren bitartean, bankuek eta energetikoek beren onurak biderkatzen dituzte
Inflazioak gora egin du berriro azken hilabeteetan, eta apirilean %3,4koa izan da, iazko apirilean baino zazpi hamarren gehiago. Eta hori, batez ere, energiaren eta elikagaien kostuengatik. Erosketa-saskiaren prezioen igoera KPIarena baino askoz ere handiagoa da, patatena, azenarioena eta, batez ere, nabarmena da oliba-olioarena. Azken horrek %70 egin du gora iazko martxotik, eta %200 2021eko urtarriletik.
Eta soldaten eta pentsioen eros-ahalmena okertzen den bitartean, bankuen eta energiaren etekinen igoerak eskandaluzko kotetara iristen jarraitzen du. Espainiako Estatuko sei banku nagusiek (Santander, BBVA, CaixaBank, Sabadell, Bankinter eta Unicaja) 6.676,8 milioi euroko irabaziak izan zituzten 2024ko lehen hiruhilekoan, %17 gehiago 2023ko aldi berarekin alderatuta, ia 1.500 milioi euroko zerga ordaindu bazuten ere. Eta banku-dimentsioa dela-eta eskala txikiagoan bada ere, ez dira atzean geratzen: Laboral Kutxak 222 milioi euroko irabaziak ditu eta Kutxabankek 122 milioi eurokoak. Bestalde, Iberdrola elektrikoak ere 2.760 milioi euroko mozkin garbiak izan ditu, %85,5eko hazkundea izan duelarik.
Eta Europako Banku Agintaritzaren datuen arabera, Espainiako Estatuan milioi bat eurotik gorako soldatak zituzten bankarien kopurua %6,3 igo zen 2022an, 235 guztira, eta 223 gehiago kobratu zituzten 2021ean. Gainera, horietako askok 2 milioi eurotik gora kobratu zuten, eta Ana Botin Banco de Santanderreko presidentea nabarmendu zen, 2022an 13,2 milioi euroko ordainsaria izan baitzuen. Galan Iberdrolako presidenteak ere 11 milioi euro baino gehiago eraman zituen poltsikora iaz.
Inflazioa kontrolatzen saiatzeko aitzakiarekin Europako Banku Zentralak ezarritako interes-tasa altuak (gaur egun ere %4,5) zoragarri datozkie bankuei. Era guztietako hipoteka eta kredituengatik interes handiak kobratzeko aprobetxatzen dute, jendeak bertan dituen diruen truke ordaintzen dituzten interesak ezereza diren bitartean. Mozkin horiek, gainera, handitu egiten dira edozein banku-zerbitzurengatik kobratzen dituzten komisio altuen ondorioz. Gainera, gobernuak ezarritako zerga mugatuagatik kexatzen entzuten jarraitu behar dugu, beren onura handietatik zerbait ekar dezaten.
3.- Gizarteratzeko, Gizarte Segurantzako eta Migrazioetako ministroarekin bilera bat egiteko pentsiodunen eskaera
Etzi, hilak 6, astelehena, Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak, Estatuko beste Herri eta Erkidego batzuetako pentsiodunen plataforma eta mugimenduekin batera, Elma Saiz Inklusio, Gizarte Segurantza eta Migrazio ministrari zuzendutako gutun bat plazaratuko dugu bere elkarretaratze guztietan. Gutun horretan, bilera bat eskatuko diogu, egiteke dauden pentsiodunen aldarrikapenen gaia aztertzeko, betiere pentsio publikoak eta duinak izan daitezen.
Era berean, Espainiako Gobernuaren ordezkaritzak eta ordezkariordetzak dauden hiriburu guztietan emango zaie haren arduradun instituzionalei gutun hori, ministrari helaraz diezaioten. Hiriburu askotan, pentsiodunen plataformen ordezkaritza-batzordeak izango dira aurrez aurre gutun hori emango dutenak. Beste batzuetan, elkarretaratzeak egingo dituzte erakunde horien egoitzen aurrean. Eta hiriburu batzuetan, Bilbon esaterako, manifestazioa egingo da eguerdiko 12:00etan Udaletxetik abiatuta. Gutun horretan honako hau jasotzen da:
1 Pentsiodunok, pentsio publikoak nahikotasun mailara heltzen ez direnez, gure bizi-baldintzak okertzen ari direla egiaztatzen jarraitzen dugu, eta bereziki pairatzen ditugu osasun-zerbitzuak eta egoitzak pribatizatzearen eta zerbitzu horiek garestitzearen ondorioak.
2 Gure bizitzetan, oinarrizko produktu eta zerbitzuen kostuen igoeran, gero eta adineko gehiagok ezin dugu elikadura osasuntsua, etxebizitza erosoa eta pobreziaren atalasetik gorako diru-sarrerak izan.
3 Gutxieneko pentsioak hobetzeko hartutako erabakiak ez dira nahikoak. Sei urte baino gehiago daramatzagu 1.080 euroko gutxieneko pentsioa eskatzen, eta espero dugu gobernuak pentsio publikoak duinak eta nahikoak abian jartzea.
4 Pentsioen pobreziak eta gutxiegitasunak emakume-aurpegia dute, eta oraindik ere ez da neurri eraginkorrik hartu soldatetan eta pentsioetan genero-arrakala desagerrarazteko eta alarguntasun-pentsioa nabarmen hobetzeko. Kotizazio guztiak 27 urtera luzatzeak (pentsioa kalkulatzeko) genero-arrakala areagotzen du, gehienbat emakumeenak diren karrera profesional laburrenak zigortzen dituelako.
5 Pentsioen ordezpen-tasak behera egiten jarraitzen du, 2011ko erreforman sartutako murrizketek (erretiro-adina 67 urtera atzeratzea, eta pentsioen kalkulu-aldia luzatzea, 15 urtetik 25 urtera) eta 2021eko erreforman jarraitzen baitute.
6 Ezin da azaldu oraindik 21/2021 Legean jasotako Gizarte Segurantzako kontuen auditoria egin ez izana, eta 40 urtez kotizatutako erretiro aurreratuaren koefiziente murriztaileak indargabetu gabe jarraitzea.
7 Pentsio sistema osagarri bat eraikitzeko egiten ari diren ahalegin guztia Sistema Publikoa bermatzen eta pentsio publikoak hobetzen hastea eskatzen dugu. Beraz, 12/2022 legea indargabetzeko eta pentsioen funtsa publikoa sortzeko eskatzen dugu. Gizarte Segurantzaren euro bakar bat ere ez erabiltzea Enpresa Plan Pribatuak sustatzeko.
Amaitzeko, eskaera horiek gauzatzea borondate politikoko kontua dela adierazi du, eta ahalik eta lasterren gutuna sinatu duten pentsiodunen plataforma eta mugimenduetako ordezkaritza batekin bilera bat hitzartzeko eskatu du.
4.- Manifestazioak, hilaren 11n, Bilbon eta Iruñean, alternatiba ekonomiko justu baten alde
Alternatiba ekosozial justu baten aldeko sentsibilizazio kanpaina sozial baten amaiera gisa, Euskal Herriko Eskubide Sozialen Gutunak, Euskal Herriko Emakumeon Mundu Martxak eta Euskal Gune Ekosozialistak manifestazioak deitu dituzte datorren larunbatean, hilak 11, Iruñean eguerdiko 12etan (Gaztelu plaza) eta Bilbon arratsaldeko 5etan (Jesusen Bihotza plaza). Eta mobilizazioen aurretik, hainbat kolektiboren materialak eta borrokak zuzeneko postu edo irratsaioekin partekatzeko gune batzuk sortuko dira.
Manifestazio horiek hainbat kolektibok edo gizarte-mugimenduk babesten dituzte, besteak beste, Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak. Eta horren garrantzia da kontzientzia hartzeko eta mobilizatzeko beharra, bizi garen gizateriaren gehiengoa ustiatzen duen eta naturaren harraparia den sistema kapitalista batek eragindako ingurumen-hondamendien aurrean. Sistema kapitalista hori klima-aldaketa sortzen ari da, eta aldaketa horren ondorioak nabaritzen ari dira gure bizitzetan, eta, geldiarazten ez badugu, are larriagoak izango dira gure seme-alabentzat eta hurrengo belaunaldientzat.
Alternatiba ekosozial justua defendatzeko esparru bateratuaren barruan, kolektibo edo gizarte-mugimendu bakoitza libreki eta egoki deritzon moduan adierazi ahal izango da. Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak hartuko du parte talde modura, gure aldarrikapenak gogoratuz, kontuan hartuz ezinbestekoak direla lana eta pertsonak protagonista izango dituen, emakume eta gizon guztiek aukera berdinak izateko, aberastasun banaketa ekitatiboa izateko, ekosistemak eta bizitza horiek suntsitzen eta merkantilizatzen dituzten finantza-interesen gainetik mantenduko diren ekoizpen- eta gizarte-eredu baten parte izanik.
5.- Europar Batasuneko Herrietako Pentsiodunen Topaketa prestatzen
Joan den astean aurreratu genuenez, maiatzaren 23an eta 24an Europako Herrietako Pentsiodunen Topaketa egingo da Sarrikoko Ekonomia Fakultatean (Bilbo). Topaketa hori Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak antolatu du, Espainiako hainbat herri eta erkidegotako pentsiodunen plataforma eta mugimenduekin batera.
Horrelako ekimen batek, apala izan arren, intentsitate handiko lana eskatzen badu ere, prestaketak pixkanaka betetzen ari dira. Aspalditik, Europako beste herri batzuetako hainbat erakundetako pentsiodunekin harremanak izan dira, eta azken asteetan gonbidapen-gutunak egin zaizkie frantsesez eta ingelesez. Estatuko beste herri batzuetako pentsiodunentzako gonbidapenak gaztelaniaz egin dira. Eta, jakina, gonbidapen guztiak euskaraz ere prestatuta daude.
Europako gainerako herrietako pentsiodun batzuek dagoeneko baieztatu digute parte hartuko dutela. Baina beste batzuen erantzunaren zain gaude. Parte hartzeko zailtasunak handiak dira. Baina ekimen hau antolatzen ari garen apaltasuna gorabehera, Europako gainerako herrialdeetako pentsiodunen presentzia kualitatiboa eta interesgarria izango dugu.
Topaketan Estatuko gainerako herri eta erkidegoetako pentsiodunen ordezkaritza esanguratsua izango da eta, jakina, Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduko kideen parte-hartzea zabala izango da. Baina gonbidapenak pentsiodunei ez ezik, Estatuko beste Herri eta Erkidego batzuetako sindikatuei eta, nola ez, Euskal Herrikoei ere egin zaizkie. Halaber, gonbidapenak egingo zaizkie euskal gizarteko hainbat mugimendu eta kolektibori.
Lehen jardunaldia, hilaren 23an, goizeko 9:00etan hasiko da, akreditazioak banatu aurretik. Arratsaldeko 8:00etan amaituko da. Goizean zehar, Europako herrialde ezberdinetako pentsioen sistema publikoen egoeraren diagnostikoaren inguruan hitz egingo da osoko bilkuran, baita Europa mailan soldaten, pentsioen eta bizi- eta lan-baldintzen aurkako etengabeko erasoei erantzun partekatua emateko aukeraren inguruan ere.
Eguerdian Fakultateko jantokian geldituko gar bazkaltzen. Arratsaldean, bi lantalde eratuko dira osoko bilkuran, eta, hura amaitzean, batzar orokorrean, eztabaida taldeka aurkeztuko da, eta azken komunikatuaren inguruan amaituko da.
Ostiralean, hilak 24, goizeko 10:00etan hasiko da ekitaldia, eta ondoren hausnarketak izango dira goizeko 11:10ak arte. Ondoren, osoko bilkuraren aurrean azken dokumentua irakurriko da. Itxiera ekitaldia eguerdiko 12:00etan izango da.
Hurrengo aldizkarietan, bilera hau egiteko ematen ari diren urratsen berri ematen jarraituko dugu. Ekimen interesgarria izango da, zalantzarik gabe, ekainaren 9an Europako Parlamenturako egingo diren hauteskundeen bezperan. Bertan, eskuinak eta muturreko eskuindarrak indar handiz sar daitezke, eta gehiengo izan daitezke, hortik erator daitezkeen arriskuekin, lan-eskubide eta eskubide sozial eta oraindik askatasun demokratiko gehiago ere murriztuz.
6.- Pentsiodunen manifestazioa Basaurin, Ogasunaren egoitzaraino
Joan den astelehenean, Basauriko pentsiodunen mugimenduko 80 pentsiokide inguruk manifestazioa egin zuten Udaletxetik Ogasunaren egoitzaraino. Bertan, elkarrizketa bat izan zuten bertako arduradunarekin, eta idatzi bat eman zioten, Bizkaiko Ogasun diputatuari helaraz ziezaion, honako eskaera honekin: ogasunak ofizioz joka dezala, ez bakarrik 2023ko PFEZaren aitorpena eguneratzeko, baita azken lau urteetako atzeraeragina kalkulatzeko eta ordaintzeko ere, mutualitateetan 1978ko abenduaren 31ra arte kotizatu zuten pentsiodunentzat. Elkarrizketa amaitzean, bildutako pentsiodunei elkarrizketa horren berri eman zieten eta aurkeztutako idazkia irakurri zuten.
7.- Ongi Etorri Errefuxiatuak elkarteak Migrazio eta Asilorako Europako Itunari egindako salaketa
Itun hori apirilaren 10ean onartu zen Europako Parlamentuan. Eta Ongi Etorri Errefuxiatuak erakundearen arabera, pertsona horien eta haien eskubideen aurkako urraketa eta presio modu handienak legeztatu nahi dira. Gainera, salatu duenez, Bigarren Mundu Gerratik lehen aldiz ezabatu nahi da Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalean aitortutako eskubide baten unibertsaltasuna, asilorako eskubidea. Orain, Kontseilu Europarrak (Espainiako Estatua horren barruan dago) berretsi behar du, eta edozein unetan etor daiteke erabakiaren berri.
Ekintzaileek pankarta handi bat zabaldu zuten astelehenean itun hori salatzeko Bilboko itsasadarraren beste aldeko kaian, Udaletxearen aurrean, eta denboran zehar pentsiodunen kontzentrazioarekin batera. Pentsiodunen mugimenduari salaketa hori bere egiteko eskatu zioten, bai Bilbon bai Barakaldon.
